Versie PDF - septembernummer , 2005, jaargang 33, nr.2

ONS OUD VLAAMS
Priester Jules Lemire staat opnieuw in het centrum van de belangstelling in
Hazebroek. Van de heer Gilbert Louchart die de leiding heeft van de vernieuwde
publicaties over Lemire, kreeg ik de kans om zowat 180 bladzijden Vlaamse preken te
fotokopiëren. Lemire heeft pas op z’n twintigste z’n taal leren schrijven. Hij sprak ze
vanaf z’n kinderjaren. Hij koos voor een sterk Vlaams getint Nederlands met heel wat
volkswoorden en soms uitdrukkelijk de Frans-Vlaamse uitspraakweergave. Die preken
getuigen van z’n welsprekendheid.
In het “Bulletin de l’association, Renescure d’hier et d’aujourdhui”, staat er een artikel: “Le
flamand à Renescure”. Ruisscheure is nu helemaal verfranst. Uit 1775 is er een
parochieregister bewaard met de lijst van de eerste-communicanten, opgemaakt door
de pastoor. Op Hemelvaartdag deden drie “garçons flamands” en 4 “dochters” hun
eerste communie samen met 6 “garçons français”. De voornamen van de Vlaamse jongens
waren: Joannes, Pieter en Mattheus, die van de Vlaamse “dochters”: Clementina, Marie-
Josèphe en Marie-Jeanne.Volgens een artikel in het boek “Flandre Notre Mère”(Belle,
1930) was de helft van de inwoners van Ruisscheure toen nog Nederlandstalig.
Christophe Delbecque, auteur van het eerst vermelde artikel vindt dat “improbable”
(niet bewijsbaar). De taaltoestand in de wijk Niepe (le Nieppe) was wel nog zo. De
mensen zeiden “que ch’Niep est plus flamind qu’Arnécure”. Er zijn nog een viertal
half-Vlaamse straatnamen: Rue d’Oudoff (‘Oud Hof’), Rue du Porcq Veld, Rue de
Bloem straete, Rue du Bottelstraete.
NIEUWE WOORDENOOGST:
Delven: En gaot om ‘t kolhof te delven, ‘om de tuin om te spitten’, Paul Couché,
Kaaster, 13 juni 2005.
Gedogen: Gedoog je dat? In de zin van:‘Laat je dat gebeuren?’, gedogen is helemaal
geen plechtig woord in Frans-Vl., Paul Pottier, Eke, 2 nov. 04.
Heele verdoen: Z’hen ‘t heele verdaon, ‘helemaal vernieuwen’, Margriet Degrand,
Ekelsbeke, 4 februari 2005.
Herbergkot: uit een ondeugend Sinterklaasliedje:
Siinte Klaoi is droenke
Siinte Klaoi is zot
Z’hen èn vannacht evvoenden
In een herbergkot.
‘Verdachte herberg’. Liedje gezongen door Louis Sonneville (en door z’n Franstalig
kleinkind) in Sint-Janskappel, in de jaren tachtig.Wijs: Au clair de la lune.
Hoerezot: ‘gek verliefd’, gezegd van een meisje. Z’is hoerezot d’r achter, Emma
Duflou, Sint-Janskappel, voorjaar, 2004.
Hurde: ‘k Z’in zo stiif of en hurde,‘een oud stuk boerengereedschap’, opgetekend uit
de mond van een Frans-Vlaming en zo verklaard door Dr. P. de Leersnijder van
Ingelmunster in 1972 (uit een teruggevonden brief van hem).
Kèèsten: en kut z’n kèèsten nie verdienn, z’n kost (korsten) verdienen’, Emma
Duflou, Sint-Janskappel, voorjaar 2004.
Kerwiet-kerwet; e kerwiet-kerwet ‘wetsteen’, Madeleine Blavoet, Kaaster, ong. 1970,
via Paul Couché, Kaaster, 13 juni 2005.
27