ÂÊÁËÈÍÎÏ van piskijkers en heelmeesters - Museum Boerhaave

ÂÊÁËÈÍÎÏ
Museum Boerhaave: Algemene
Natuurwetenschappen (ANW)
Apen in de chirurgijnswinkel
Op deze ets zijn verschillende behandelingen
uit de praktijk van de chirurgijn-barbier
bijeengebracht. Links wordt een
klant geschoren; hij houdt een scheerbekken
voor de borst, terwijl de chirurgijnsvrouw
hem inzeept. In het midden van de
voorstelling wordt iemand geknipt, de
ijdeltuit bekijkt het resultaat van het barbierswerk
in de spiegel die een knecht
voor hem ophoudt. Rechts vindt een aderlating
plaats. De patiënt heeft al twee
bekkens met bloed gegeven en is nu
bezig een derde schaal te vullen. Het is
dan ook geen overbodige maatregel van
de chirurgijnsknecht om de stakker een in
azijn gedrenkte doek onder de neus te
houden, opdat hij bij kennis blijft. Op de
achtergrond zien we verder hoe bij
iemand een kies getrokken wordt, terwijl
een gewonde - gadegeslagen door zijn
eveneens geblesseerde makker - een verband
omgelegd krijgt. Aan de lange tafel
rechts achter bestrijkt een chirurgijnsknecht
een kompres met zalf. Een aardig
detail is het gevulde aderlaatbekken dat
rechts bij wijze van reclame in de vensterbank
is gezet.
Pieter van der Borcht (Mechelen 1545-
Antwerpen 1608)
Apen in de chirurgijnswinkel
van PISKIJKERS en HEELMEESTERS 25 / 44
Al met al geeft deze prent dus een
getrouw beeld van de chirurgijnswinkel,
met één merkwaardige afwijking: alle
personages in dit tafereel zijn apen. In de
beeldende kunst van de 16e en 17e eeuw
waren deze voorstellingen met apen
tamelijk populair. De aap. als niet-redelijk
wezen dat in zijn gedrag toch zoveel
menselijke trekjes vertoont, werd
gebruikt om het menselijk bedrijf te parodiëren
of de tekortkomingen van de menselijke
natuur aan de kaak te stellen.
Wellicht is deze koddige voorstelling van
apen in de chirurgijnswinkel dan ook
bedoeld om de toeschouwer te wijzen op
de betrekkelijkheid van de kunsten van
de heelmeester.