ÂÊÁËÈÍÎÏ van piskijkers en heelmeesters - Museum Boerhaave

ÂÊÁËÈÍÎÏ
Museum Boerhaave: Algemene
Natuurwetenschappen (ANW)
Reliekenkast
Van oudsher worden aan de overblijfselen
van heiligen en heilige voorwerpen genezende
eigenschappen toegeschreven.
Zoals Jezus, en later ook zijn apostelen,
door aanraking wonderbaarlijke genezingen
verrichtten, zo geloofde men dat ook
de aanraking van relikwieën een heilzame
werking had. Het feit dat relieken
vaak in kloosters werden bewaard droeg
alleen maar bij tot deze associatie tussen
relieken en genezing: kloosters waren in
de Middeleeuwen immers ook de belangrijkste
instituten die zich bezighielden
met medische verzorging.
Na de Reformatie werden de kloosters
binnen de Republiek der Nederlanden
gesloten en werd de katholieke Kerk vrijwel
uit het openbare leven verbannen.
Dit betekende echter niet dat zij in
Nederland ophield te bestaan. In de steden
ontstonden schuilkerken, terwijl ook
op het platteland de verbondenheid met
de katholieke godsdienst vaak lang standhield,
evenals het gebruik om bij ziekte
de hulp van relieken in te roepen. Dit
laatste kwam ook voort uit het feit dat de
medische zorg op het platteland slechter
Reliekenkast, Diest, 1688
Museum voor Religieuze Kunst, Uden
van PISKIJKERS en HEELMEESTERS 36 / 44
was geregeld dan in de stad. De zieke
plattelander was daarom sneller geneigd
om zijn toevlucht te zoeken bij alternatieve
geneeswijzen zoals verzorging door
leken, wondermiddeltjes uit de almanak,
of hoop op genezing door tussenkomst
van een heilige.
Geregeld gingen zieke mensen van het
platteland dan ook op bedevaart naar de
oude vertrouwde relieken, die bewaard
werden in kerken of kloosters buiten de
grenzen van de Republiek. Het klooster
Mariëndael in Diest in de Zuidelijke
Nederlanden was zo'n bedevaartsoord.
Hier werd sinds 1688 een groot aantal
relieken - waaronder een stukje van het
Heilig Kruis - in deze monumentale kast
bewaard.
In de loop van de 18e eeuw werden zelfs
nog enige relieken aan de verzameling
toegevoegd, terwijl ook de kast zelf in
barokke luister toenam; een tweedelig
voetstuk met engeltjes en de symbolen
van de vier evangelisten werd onder de
oorspronkelijke reliekhouder uit 1688
gemonteerd.