Vergoeding van immateriële schade wegens ... - VU-DARE Home

Vergoeding van immateriële schade wegens aantasting in de persoon
benadeelden gecompenseerd worden voor hun eigen leed en niet de compensatie
ontvangen waarop de overledene recht zou hebben gehad. 163
Nu het gaat om compensatie
van de nabestaanden zelf zijn de zin van de koppeling van hun recht aan het
recht van de overledene en de beperkte kring van gerechtigden niet evident. 164
3. Exploitatie van de persoonlijkheid
236 In Nederland bestaat los van de algemene norm van art. 6:162 BW geen bijzondere
bescherming tegen de commerciële exploitatie van persoonskenmerken zoals bijvoorbeeld
naam en stem.
Wel biedt art. 21 Aw onder bepaalde omstandigheden bescherming tegen het
commercieel gebruik van een portret. In dit verband zijn vooral twee arresten van de
Hoge Raad van belang: 't Schaep met de Vijf Pooten 165
en de iT-danser 166
.
De eerste uitspraak betrof de uitgave van een boek waarin zonder toestemming van
de betrokken artiesten kleurenfoto's van een aantal scènes uit de televisieserie
't Schaep met de Vijf Pooten waren opgenomen. De artiesten vorderden schadevergoeding
en de Hoge Raad stelde hen in het gelijk. Geportretteerden die in de uitoefening
van hun beroep een populariteit hebben verworven die van dien aard is dat een
commerciële exploitatie daarvan door enigerlei wijze van openbaarmaking mogelijk
wordt, hebben recht op een financiële vergoeding. Er dient derhalve sprake te zijn van
verzilverbare, beroepsmatig verworven populariteit. 167
Door het vereiste van beroepsmatig
verworven populariteit komt de bescherming die art. 21 Aw volgens het Schaeparrest
168
biedt in wezen neer op een vorm van prestatiebescherming. Daarmee vormt
het een uitzondering op de geringe mate waarin de Hoge Raad bescherming biedt
tegen 'aanhaken' bij de prestaties van anderen. 169
In de tweede uitspraak 170
danste M. tegen vergoeding van ƒ 75,- half bloot in
discotheek iT. Een tijdens het optreden gemaakte foto werd gebruikt voor een folder
van gedaagde, de exploitant van de iT (met het opschrift: "Mooi bloot gezocht voor
de Topless Party") en deze folder werd in zijn geheel afgedrukt in de GA Y-krant. M.
vorderde vervolgens in rechte smartengeld (ƒ 10.000,-), aangezien hij door voornoemde
publicaties in zijn omgeving werd geassocieerd met de homobeweging, een assocatie
die hij, zelf geen homo zijnde, niet wenste. Het Hof besliste dat M. weliswaar geen
163 De wet stelt immers dat de schade moet zijn toegebracht aan de nabestaande die een vorderingsrecht
hebben. Zie verder PG Boek 6, p. 386.
164 Kritisch daarom Schoordijk, 1979, p. 270. Voor verdere kritiek zie Lindenbergh, 1998, p. 114-115.
165 HR 19 januari 1979, NJ 1979, 383, nt. LWH.
166 HR 2 mei 1997, NJ 1997, 661, nt. DWFV.
167 Spoor /Verkade, 1993, p. 285 waarschuwen overigens dat hieruit niet a contrario mag worden
afgeleid dat de geportretteerde nimmer recht op schadevergoeding heeft indien één van deze drie
elementen ontbreekt. Voor een voorbeeld hiervan zie Hof Amsterdam 27 mei 1993, Informatierecht/AMI
1995/5, p. 96-97 waarin een amateursporter een commercieel portretrecht werd gegund.
168 HR 19 januari 1979, NJ 1979, 383, nt. LWH.
169 Spoor/Verkade, 1993, p. 272 en de op p. 334-339 behandelde jurisprudentie; Wichers Hoeth/Gielen/Hagemans,
2000, nrs. 684-690.
170 HR 2 mei 1997, NJ 1997, 661, nt. DWFV.
274