Jaargang / Année 10, 2004, nr. 2 - Gewina

Bijdragen / Contributions 31
die in het kader van de reeks, de New Hollstein' werden gepubliceerd. Op die manier
ben ik er in geslaagd 0111 127 portretprentcn van zestiende-eeuwse hoogleraren te
verzamelen. Omdat het onmogelijk was 0111 deze beeltenissen allc111aal gedctailleerd te
bespreken, heb ik in overleg met mijn promotor, enkele selecties doorgevoerd. Op die
m:Ulier heb ik mijn strikte corpus tot een twintigtal portretten herleid.
Net zoals voor de beeldheuristiek, heb ik ook voor de eigenlijke interpretatie van
de afbeeldingen een parcours vol hindernissen moeten afleggen. Zo bleek het
bijzonder moeilijk om de ontstaansgeschiedenis van portretprenten te reconstrueren.
Hierdoor was het niet altijd mogelijk om het prototype van de afbeelding en de
eigenlijke kunstenaar te traceren. Het identificeren van de motivaties van kunstenaars,
opdrachtgevers en uitgevers bleek sowieso een haast onmogelijke opdracht. Te meer
omdat ik wegens tijdsgebrek de kans niet had specifiekere documenten en authentieke
bronnen hieromtrent raad te plegen.
De resultaten
Op het eerste zicht leken de portretten van de Leuvense professoren weinig blijk
te geven van aristocratische aspiraties. Zo kon ik op geen enkel portret een
wapenschild terugvinden. Nochtans wordt in de universiteitshistorische literatuur
vermeld dat het voeren van getimbreerde blazoenen voor academici veelal het middel
was om een persoonlijk adeldom te vestigen.
Een nadere analyse leerde echter dat de Leuvense hoogleraren zich wel degelijk
lieten inspireren door gebruiken die bij de adel in zwang waren. Zo zijn de toga's van
diverse professoren naar het voorbeeld van de adellijke k:lederdracht met bont
gevoerd of met k:leurrijke garneringen versierd.
Hoewel in de afbeeldingen zelf weinig effectieve sporen van adellijke aspiraties
terug te vinden zijn, accentueren de portretten zelf nog het sterkst dat de Leuvense
hoogleraren soortgelijke aspiraties koesterden. Lange tijd genoten immers uitsluitend
aristocraten het recht om zich te portretteren. Hierdoor werden beeltenissen lange tijd
als emblemen van macht en prestige beschouwd.
De meeste Leuvense professoren werden in hun academische klederdracht
afgebeeld. Bovendien worden sommigen onder hen met een boek in de handen -
embleem van geleerdheid en schrijverschap - geportretteerd. Dit doet er sterk aan
denken dat de Leuvense professoren inderdaad de idee van scientia nobilitat
onderschreven.
1 Het gaat hier in het bijzonder om de volgende publicaties: M. Sellink (ed.), The New Hollstein.
Dutch and Flemish Etchings, Engravings and JvoodcutJ'. 1450 - 1700. Philips Galle, 4 din. (Rotterdam
2001) en S. Turner (ed.), The New Hollstein. Dtttch and Flemish Etchings, Engravings and Woodcttts.
1450- 1700. Anthony VanDyck, 9 din. (Rotterdam 2002).