DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

swart skole in Suid-Afrika,’n voorbeeld van taalbeplanning van onder. Hiermee plaas
Alexander die studie van taal- en taalregte-aktivisme dus binne die domein van
taalbeplanning as studieveld.
Volgens Rubin (1973:v) kan taalbeplanning beskou word as ’n benadering tot die studie
van verandering in taal en taalgebruik met die doel om vooruitskouings te maak ten
opsigte van die wyse van verandering. Die kern van taalbeplanning is die gedagte van
taal as ’n veranderlike samelewingshulpbron vir gesamentlike, beplande aksies deur
politieke, opvoedkundige, ekonomiese en linguistiese owerhede. Indien ons kan verstaan
hoe natuurlike verandering in ’n taal plaasvind, kan ons uitvind hoe om doelbewuste
verandering te bewerkstellig. Cooper (1989:31) definieer taalbeplanning as enige
“sistematiese, teorie-gebaseerde, rasionele, en georganiseerde samelewingsbydrae tot
taalprobleme”. Volgens Eastman (1992:96) verwys taalbeplanning oor die algemeen na
pogings om taalprobleme in ’n sosio-politieke konteks op die lange duur op te los deur
middel van die proses van taalverandering.
Luke et al. (in Kaplan & Baldauf, 1997:195) is van mening dat die ironie in
taalbeplanning juis daarin lê dat “while language planning sets out to study and control
various sociological factors which influence language change, its very character as a form
of ‘interest bound’ modern social planning has led, in many cases, to a failure to tackle
the hidden agendas – political, social, educational and otherwise – of particular forms of
government, economic relations, politics and social organisation ...”. Kaplan en Baldauf
(1997) redeneer verder dat taalbeplanners in diens staan van “social elites” met politieke,
sosiale en ekonomiese mag waardeur hulle die taalbeplanningsprosesse tot hul
opdraggewers se voordeel beheer. Volgens Kaplan en Baldauf (1997) is die vraag dus: in
wie se belang word taal beplan – individue, die staat of agentskappe en organisasies?
In antwoord op bogenoemde noem Kaplan en Baldauf (1997:196) dat die meeste
tradisionele rolspelers in taalbeleid en -beplanning uit situasies van taalbeplanning van
bo-na-benede kom. Hierdie persone het die mag en gesag om namens groepe
taalverwante besluite te neem, met gewoonlik min of geen konsultasie met hierdie groepe
26