Dimensie 3 nr. 2011/5 (november-december 2011) - Buitenlandse ...

MILIEU
© azibopress.org
op een immens oorlogsgebied. Waar
vroeger tropisch regenwoud stond, zie
je nu, verspreid over tientallen vierkante
kilometer, de ene krater na de andere,
gevuld met slijkwater en hoopjes aarde.
De mensen die voor het merendeel van
deze ontbossing verantwoordelijk zijn,
zijn de 25.000 individuele gouddelvers
(op nationaal niveau zijn het er 100.000,
als gevolg van de forse prijsstijging van
goud). “Hier zijn geen grote bedrijven
aan het werk, maar individuele mijnwerkers
die niet over moderne technologie
beschikken en gebruik maken van verouderde
methodes, zoals het legeren
met kwik om het goud te scheiden. Deze
methode is schadelijk voor het milieu en
voor de gezondheid van de mijnwerkers
en hun gezinnen”, zegt Jennifer Swenson,
die de impact van de goudkoorts op het
Amazonewoud onderzoekt. Het kwik dat
wordt gebruikt om het goud te scheiden,
komt rechtstreeks in de natuur terecht,
vervuilt de rivieren en berokkent schade
aan fauna en flora.
“We zijn het woud aan het vernietigen, hier
kan niets nog groeien”, zegt mijnwerker
Paulino Chavez. Hij verdient naar eigen
zeggen 25 sol (6 euro) voor een lange
werkdag, niet min in een land waar het
minimumloon 18 sol per dag bedraagt.
De zeven kinderen van Paulino, allemaal
jonger dan 18 jaar, werken echter allen
mee… De kinderen, die lange dagen
kloppen, voeden zich voornamelijk met
door kwik vervuilde dieren of planten rond
de mijn. Zo lopen ze vroeg of laat een vergiftiging
op.
Organisaties zoals de Alliance for Responsible
Mining doen in samenwerking
met het label Fairtade International grote
inspanningen om alternatieve goudwinningmethodes
en de eerlijke handel in
goud te bevorderen. Maar de onwetendheid,
het misprijzen dan wel de weerstand
ten aanzien van duidelijke en door iedereen
aanvaarde sociale en milieunormen
wegen zwaarder door. De goudkoorts
floreert meer dan ooit, ook al gaat dit ten
koste van mensen, fauna en flora.
JEAN-MICHEL CORHAY
De hervormingen van de mijnbouwwetgeving die in de meeste Afrikaanse
producentenlanden sinds eind van de jaren 80 werden doorgevoerd op aandringen
van de internationale financiële instellingen (IMF, Wereldbank), hebben
ertoe geleid dat grote buitenlandse bedrijven nu het leeuwenaandeel in
handen hebben. Dat gaat ten koste van de kleine staatsmijnen, en vooral van
de individuele mijnwerkers die voorheen een ontginningsvergunning hadden.
Ondanks deze hervormingen blijft de goudsector weinig transparant
en is de herverdeling van de inkomsten meer dan ooit een knelpunt, zegt
de ngo Oxfam.
De grootste goudlanden van Afrika
… zijn Zuid-Afrika (waar de productie afneemt en het jaarlijks gemiddelde de jongste
jaren 300 ton bedraagt), Ghana (meer dan 75 ton), Mali (gemiddeld meer dan
50 ton), Tanzania (ongeveer 50 ton), Guinée en Zimbabwe (10 à 20 ton afhankelijk
van het jaar) en DR Congo. In totaal produceren 34 Afrikaanse landen jaarlijks
meer dan 600 ton goud, nagenoeg een kwart van de jaarlijkse wereldproductie
(2.652 ton in 2010).
De drie grootste multinationals
De drie grote multinationals die actief zijn in de mijnbouw en die
strijden om de eerste plaats op deze markt, zijn alomtegenwoordig
in Afrika: Newmont Mining (Verenigde Staten), AngloGold (Zuid-
Afrika) en Barrick Gold (Canada). De drie bedrijven nemen elk jaar
500 ton van alle gewonnen goud wereldwijd voor hun rekening. Ze
worden geregeld aangeklaagd voor milieuvervuiling op grote schaal
en schending van de mensenrechten.
Problemen
De dorpsgemeenschappen van Sadiola, een regio in het zuidwesten
van Mali rijk aan goud, klagen al tien jaar de verschrikkelijke
milieuvervuiling van de goudwinning aan. Lozing van vervuild water,
cyanidevergiftiging, gebrekkig toegepaste veiligheidsnormen, ontheemding
van de plaatselijke bevolkingsgroepen… Kortom, een
ravage op sociaal en milieugebied. Ook elders in Afrika (Ghana,
Tanzania…) worden dergelijke toestanden aangeklaagd, met name
door de Organisation de la société civile africaine, een coalitie van
negenentwintig ngo’s die vijftien landen vertegenwoordigen. Al deze
landen hebben te maken met mijnbouw of met de gevolgen ervan.
De nadelen van goudwinning in open lucht – de grootste vervuiler
– verpesten de regio’s rijk aan goud voor de komende generaties.
Volgens een Amerikaans rapport is er 16 miljard euro nodig om de
sites in Afrika weer schoon te krijgen.
Goudwinning wordt ook vaak gelinkt aan huurlingactiviteiten. Daardoor
is de activiteit nog gevaarlijker in conflictregio’s zoals Oost-
Congo. Het lijdt geen twijfel dat goudwinning gebruikt wordt voor
de financiering van gewapende groepen, zoals de mensenrechtenorganisatie
Human Rights Watch stelt. Daarnaast is het ook een van
de grootste witwassectoren.
JMC
dimensie 3 I NOVEMBER-DECEMBER 2011 13