Dimensie 3 nr. 2011/5 (november-december 2011) - Buitenlandse ...

MUSEUM
AFRIKAMUSEUM
VERVELT VAN KOLONIAAL
NAAR MODERN
Het laatste koloniale museum ter wereld. Met die riedel kan
het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika zich nog een dik
halfjaar in de kijker werken. Daarna gaat de deur dicht, om
pas in 2015 volledig gemoderniseerd te worden herboren.
Los van het oude imago, blik op de toekomst. Een laatste
tentoonstelling blikt speels achter de schermen.
‘Uncensored, kleurrijke verhalen achter de
schermen’ loopt van 23 september 2011 tot
8 juli 2012. Daarna gaat het museum drie jaar
dicht. Rep u naar Tervuren voor het te laat is.
Het Afrikamuseum gaat voor
minstens drie jaar dicht. Het
bericht liet liefhebbers van
Centraal-Afrika, brousseonderzoek
en ontwikkelingssamenwerking
verbijsterd achter. Maar de bedoeling
is om frisser en sterker voor de dag te
komen in de 21 e eeuw: ‘reculer pour mieux
sauter’, zeg maar. Into the 21st century.
Het museumgebouw dateert van 1910.
De laatste ingrijpende aanpassingen gaan
terug tot Expo 58. De permanente tentoonstelling
is sterk verouderd en staat in
schril contrast met de hedendaagse collecties
en het modern wetenschappelijk
onderzoek. Als laatste in zijn soort ademt
het museum nog steeds koloniale grandeur,
het resultaat van breed opgezette
jachtpartijen en vroegrijp avonturisme.
De geesten van Henry Morton Stanley en
Leopold II zijn er gewoonweg niet weg te
denken, alsof het instituut is weggeplukt uit
© Jo Van de Vijver @ MRAC
De kelders van het Afrikamuseum staan boordevol jachttrofeeën.
Joseph Conrad’s ‘Heart of Darkness’.
Daar gaat men nu voorgoed komaf
mee maken. Het Afrikamuseum wordt
de komende jaren op 21 e eeuwse leest
geschoeid. Niet alleen de huidige permanente
collectie wordt opgedoekt. De
renovatie voorziet een ander tentoonstellingsparcours,
een ondergrondse galerij,
een nagelnieuw onthaalpaviljoen, een
gemoderniseerde patiotuin…, zonder
het historische karakter van het gebouw
te negligeren, want ook dat wordt gerestaureerd.
Een bijzonder ingrijpende renovatie
dus, de meest betekenisvolle in zijn
100-jarige bestaan.
Daarom wil de laatste tentoonstelling voor
De Grote Renovatie de bezoeker meenemen
langsheen zijn oude geschiedenis.
‘Uncensored, kleurrijke verhalen achter
de schermen’ vertelt anekdotische verhaaltjes
die een intrigerende schets geven
van hoe het museum geworden is tot wat
het is. Het gaat voor een keer niet over
Afrikaanse fauna en flora, dan wel over het
museum zelf.
“In het museum ziet men slechts 1% van de
collecties, de rest staat opgeborgen achter
de schermen”, vertelt Kristien Opstaele,
hoofd communicatie van het museum. “Zo
beschikken we over honderden antilopenkoppen
en olifantenschedels. Ze werden
ons veelal cadeau gedaan door privéverzamelaars.
Wetenschappers verrichten er
heel wat onderzoek op, maar de bezoeker
krijgt ze niet te zien.” ‘Uncensored’
is hét moment om de geheimen van het
museum te besnuffelen.
Zo zijn er de bustes van kunstenaar Arséne
Matton. Matton werd in 1911 uitgestuurd
naar Leopoldstad (nu Kinshasa) om er
beelden te maken van Congolezen. Om
tot matrijzen te komen voor de bustes,
plaasterde hij de hoofden van zijn modellen.
De matrijzen gaven zo goed de onvolmaaktheden
van het gelaat weer dat rimpels,
schedelbulten en littekens zichtbaar
werden op de beelden. “Het plaasteren
moet de Congolese modellen de stuipen
op het lijf hebben gejaagd”, weet Kristien
Opstaele. “Op een van de beelden staat de
angst van ‘s mans gezicht af te lezen.”
Of het verhaal van de boot van Henry
Morton Stanley. In een van de vele kelders
staat een hoopje oud metaal. Lange tijd
ging het schroot door voor ‘onderdelen
van de boot van Stanley waarmee hij het
hart van Centraal-Afrika ontdekte’. Tot een
onderzoeker Stanley’s dagboek aandachtig
doornam. En wat bleek? Stanley voer
met een houten boot op de Congostroom.
Weg mooi verhaaltje. Het roestig gevaarte
degradeerde eensklaps van ‘edelmetaal’
tot schroot.
THOMAS HIERGENS
24 NOVEMBER-DECEMBER 2011 I dimensie 3