krant 48 - Universiteit Utrecht

Dood aan de parasiet
noorderlicht.vpro.nl, 3 september 2010
Een pil die patiënten in een keer van de
malaria afhelpt, waartegen de parasieten
met lege handen staan? Hij lijkt in aantocht,
dankzij wetenschappelijk monnikenwerk.
Hoe vind je een nieuw middel tegen malaria?
Verander de structuur van een bestaand
medicijn een beetje, zodat het wel weer
effectief is. Dan goed testen in dieren en
mensen, en klaar ben je. Maar het probleem
ligt voor de hand. De parasiet hoeft zich
maar weinig aan te passen om ook voor dit
nieuwe spul ongevoelig te worden.
vrouwtjesratten problemen hadden met hun
gezondheid. Om te beginnen was hun
geboortegewicht lager dan dat van dochters
van slanke mannetjes. Een verschijnsel dat
ook bij mensen is waargenomen. En hoewel
de dochters - zo lang ze een normaal dieet
volgden - zelf niet dik werden, kregen ze
toch op jonge leeftijd al problemen die leken
op suikerziekte.
Een stel Amerikaanse wetenschappers gaat
nog een stapje verder. James Fowler en zijn
collega’s beweren dat de vrienden die
mensen kiezen vaak ook in genetisch opzicht
op hen lijken. Bij de een, een
langetermijnstudie naar de gezondheid van
middelbare scholieren, werd jarenlang de
gezondheid van duizenden Amerikaanse
tieners van 142 scholen in de gaten
gehouden.
Muggen zijn gevreesd vanwege hun
gastheerschap voor de malariaparasiet.
Een grote groep onderzoekers besloot het
samen grondiger aan te pakken. Hun nieuwe
middel doodt de parasieten in het bloed en
lijkt niet schadelijk voor mensen. Het werkt
bovendien op een heel andere manier dan
bestaande middelen en is redelijk goedkoop
te maken.
Uitgebreid onderzoek met allerlei
verschillende menselijke cellen liet
vervolgens zien dat NITD609 niet giftig is, of
in ieder geval minstens tienduizend keer zo
giftig voor de parasieten als voor de
mensencellen.
Bedankt, pap
noorderlicht.vpro.nl, 3 september 2010
Dat het dieet van de moeder invloed heeft
op haar (ongeboren) kinderen, was al
bekend. Maar de eetgewoontes van de
vader blijken ook niet bepaald onbelangrijk.
Als ouder heb je grote invloed op de
gezondheid van je kind. Dat begint al in
moeders buik. Kinderen van vrouwen die
tijdens de zwangerschap ondervoed waren,
hebben bijvoorbeeld een hogere kans op
hart- en vaatziekten. Maar tegelijkertijd is te
veel of te vet eten tijdens de zwangerschap
ook weer niet goed.
In het blad Nature van deze week schrijven
zes Australische biologen hoe ze mannelijke
ratten op een normaal of op een vetrijk dieet
zetten. Wat opviel, was dat de dochters van
de dikke mannetjesratten en gezonde
Niet alleen het dieet van de moeder beinvloedt
haar ongeboren kind; ook wat de vader eet
draagt een steentje bij.
Toen Sheau-Fang Ng en haar collega’s dit
nader gingen onderzoeken, ontdekten ze dat
bij de jonge ratten de aanmaak van insuline,
het hormoon dat regelt hoeveel suiker er in
je bloed zit, verstoord was. Op bijna net zo’n
manier als het geval was bij hun aan
suikerziekte leidende vaders.
Opvallend aan dit hele verhaal is trouwens
dat het effect alleen is aangetoond voor
dochters. Met de zoons van de dikke
rattenmannetjes was niets aan de hand; ook
niet toen de wetenschappers hun
experimenten herhaalden. Een verklaring
hebben ze hier niet voor.
Vrienden delen opvallend
vaak bepaalde genen
noorderlicht.vpro.nl, 3 september 2010
Mensen kiezen vaak vrienden die op hen
lijken. En niet alleen wat betreft
eigenschappen die direct opvallen. Volgens
Amerikaans onderzoek speelt genetica ook
een rol bij met wie we optrekken.
Dacht jij dat je volledig vrij bent in de keuze
wie je vrienden zijn? Mooi niet dus. Het is
een bekend verschijnsel uit de sociale
wetenschappen dat mensen vrienden
hebben die in bepaalde opzichten op hen
lijken. Onze vrienden komen bijvoorbeeld
bovengemiddeld vaak uit dezelfde sociale
klasse als wijzelf, en hebben een
vergelijkbare intelligentie. Ook zijn er maar
weinig vriendschappen waarbinnen mensen
niet tenminste één gedeelde interesse
hebben.
De kans is groot dat deze vriendinnen meer met
elkaar delen dan alleen een voorliefde voor
glitters op hun jurk.
Voor hun eigen onderzoek kozen Fowler en
co een zestal genen uit waarvan bekend is
dat ze ons karakter – en daarmee ons sociale
gedrag - beïnvloeden. Die informatie
combineerden ze met de genoemde
vriendschapsbanden. Zo ontdekten ze dus
dat er een verband bestond tussen welke
variant van die onderzochte genen iemand
had en met wie diegene bevriend was.
Dit verband was vooral bij twee van de zes
onderzochte genen vrij sterk. Het ene gen,
DRD2, bepaalt (mede) hoe impulsief je bent
en hoe verslavingsgevoelig je bent. Pubers
die de genvariant hadden die hen
impulsiever en verslavingsgevoeliger maakt,
waren bovengemiddeld vaak bevriend met
leeftijdsgenoten met diezelfde genvariant.
En omgekeerd.
Zouden deze vrienden allemaal dezelfde alcoholliefhebbende
variant van het gen DRD2 hebben?
(foto: A. Rod / wikimedia)
Natuurwetenschap in het Nieuws, nummer 48
20
St. Bonifatiuscollege, Utrecht