krant 48 - Universiteit Utrecht

Help, de zon wordt wakker!
scientias.nl, 4 september 2010
Na tien jaar in een soort van winterslaap
verkeerd te hebben, lijkt de zon
langzaamaan te ontwaken. Een goede
reden voor astronomen om op het puntje
van hun stoel te gaan zitten.
Want dit kan een zeer interessante
zonnestorm worden. Dergelijke stormen
zorgden in 1859 en 1921 voor wereldwijde
chaos. Wat staat ons nu te wachten?
NASA waarschuwde eerder dit jaar al dat het
in 2012 of 2013 kan gaan spoken in de
ruimte. Elke elf jaar draait het magnetisch
veld op de zon zich om. Voor een kort
moment ontstaat daardoor een zwakker
magnetisch veld en dat heeft grote invloed
op de omgeving van de zon en dus ook op de
aarde. En over twee of drie jaar is het zover.
Na die verklaring van NASA ontstond er
wereldwijd tumult en nuanceerde NASA haar
uitspraken enigszins door te stellen dat zo’n
zonnestorm binnen honderd dagen, maar
ook pas over honderd jaar kan volgen.
Kortom: astronomen wisten niet wanneer en
wat er precies gebeuren zou, dus moesten
we ons maar niet al teveel zorgen maken.
Melkweg heeft klein
sterrenstelsel opgeslokt
astronieuws.nl, 2 februari 2011
Een internationaal team astronomen, onder
wie de Groningse professor Amina Helmi,
heeft een nieuwe stroom van sterren
ontdekt in de Melkweg.
De 'Aquarius-stroom' is genoemd naar het
sterrenbeeld Waterman in welke richting hij
zich bevindt. De ontdekking is gedaan binnen
het RAVE-project, waarin de eigenschappen
en snelheden van 250.000 individuele
sterren zijn bepaald.
De Aquarius-stroom bevindt zich, in
tegenstelling tot eerder ontdekte
'sterrenkolonies' als de Helmi-stroom, in het
galactisch vlak, en was daardoor moeilijk te
vinden. De astronomen stelden met behulp
van de RAVE-data van 12.000 sterren in dit
gebied de radiale snelheid (de snelheid van
een object van ons af of naar ons toe) vast
en ontdekten dat vijftien sterren een
afwijkende baan volgen. Ze bewegen met
een relatieve snelheid tot 15.000 kilometer
per uur door de schijf van de Melkweg. Uit
computersimulaties blijkt dat deze sterren
deel uitmaken van een grotere stroom die
afkomstig is van een klein sterrenstelsel dat
zo'n 700 miljoen jaar geleden door de
Melkweg is aangetrokken en opgeslokt.
NASA ontdekt 'buitenaardse'
bacterie op aarde
allesoversterrenkunde.nl, dec 2010
De NASA heeft een bijzondere bacterie
ontdekt die mogelijk ook kan voorkomen
op planeten die tot nu toe als ‘levensloos’
werden beschouwd.
Volgens verschillende Britse kranten is dat
het onderwerp van de geheimzinnige
persconferentie die de
ruimtevaartorganisatie heeft aangekondigd.
Wetenschappers van de NASA zullen
donderdagavond waarschijnlijk de
ontdekking bekend maken van een
bijzondere microbe die kan gedijen op
arsenicum. De bacterie is ontdekt in Mono
Lake, nabij het Yosemite National Park.
De NASA wil de bevinding eigenlijk pas
morgen bekend maken, maar de Britse
kranten The Sun en The Daily Mail hebben
het verbod op publicatie van het nieuws
geschonden.
De ontdekking van de bacterie is belangrijk
voor de zoektocht naar buitenaards leven,
omdat tot nu toe werd aangenomen dat
primitieve levensvormen alleen zouden
kunnen ontstaan op basis van zes
bouwstenen: koolstof, waterstof, stikstof,
zuurstof, zwavel en fosfor.
De nieuw ontdekte levensvorm kan echter
ook arsenicum in plaats van fosfor als
bouwsteen van het DNA gebruiken.
De vondst van de bacterie suggereert dat
leven ook kan zijn ontstaan op planeten
waar geen fosfor in de dampkring aanwezig
is. Mogelijk bestaan er zelfs levensvormen
die zijn opgebouwd uit heel andere
bouwstenen dan fosfor, waterstof, stikstof,
zuurstof, koolstof en zwavel.
“Dit is een spannende ontdekking”, verklaart
astrobioloog Lewis Dartnell in The Sun. “Als
deze organismen arsenicum gebruiken bij
hun metabolisme, is dat een bewijs dat er
andere vormen van leven bestaan dan de
levensvormen die we nu kennen.”
Prachtvondst van mevrouw
Van Arkel
de Volkskrant, 15 januari 2011
Is het een kosmische geestverschijning? Is
het een buitenaards ruimteschip? Nee, de
grillige groene veeg op deze foto is Hanny’s
Voorwerp, een van de raadselachtigste
objecten in het heelal.
De foto is afgelopen voorjaar gemaakt door
de Hubble Space Telescope en werd eerder
deze week gepresenteerd op de bijeenkomst
van de American Astronomical Society.
‘Voor wetenschappers schijnt het allemaal
heel erg interessant te zijn,’ zegt
naamgeefster Hanny van Arkel – als eregast
aanwezig op de persconferentie in Seattle –
‘maar toen ik de foto voor het eerst zag,
vond ik hem vooral ongelooflijk mooi. Zó
veel details – schitterend gewoon.’
De Heerlense biologielerares ontdekte de
mysterieuze lichtvlek in 2007, toen ze
professionele hemelfoto’s bestudeerde in
het kader van het internationale
vrijwilligersproject Galaxy Zoo.
Waarnemingen van radiotelescopen op
aarde en röntgentelescopen in de ruimte
hebben de afgelopen jaren duidelijk gemaakt
dat Hanny’s Voorwerp een zogeheten
lichtecho is. En dat het sterrenstelsel dat zich
op de foto boven de groengloeiende gaswolk
bevindt, eigenlijk veel interessanter is.
Dat stelsel, IC 2497 geheten, bevindt zich op
650 miljoen lichtjaar afstand van de aarde. In
de kern zit een superzwaar zwart gat, dat af
en toe gas en sterren uit zijn omgeving
opslokt. Tijdens zo’n ‘actieve’ periode blaast
het stelsel bundels van geladen deeltjes en
Natuurwetenschap in het Nieuws, nummer 48
8
St. Bonifatiuscollege, Utrecht