l'entièreté du document (pdf) - Sophia

L’embryon iconisé, de l’utérus
des femmes au techno utérus …
Pour quoi faire ?
Mylène Botbol-Baum
Il s’agira dans ma contribution de poser un regard critique sur l’utopie de l’ectogenèse
du point de vue des féminismes pluriels, que nous dit cette étape de la « libération du déterminisme
biologique des femmes » pour les unes ou de la privation du privilège ultime
des femmes qui serait le pouvoir d’engendrement pour les autres ? La question essentielle
néanmoins est que le discours utopique de la libération des contraintes du corps ne
revient au goût du jour qu’a travers le prisme du biotechnologique. Il vient rappeler aux
femmes au-delà de leurs divergences philosophiques que rien n’est plus politique que
leur corps. La maîtrise des corps et du champ économique de la reproduction se déplace
du corps des femmes vers le biopolitique, continuant le processus de la délocalisation
de la reproduction vers la fabrication machinique d’enfants. Nous montrerons que ce
processus se fait au nom de la libération des femmes, mais qu’il risque, s’il est vécu dans
la passivité et non dans le projet, de devenir une nouvelle forme de servitude volontaire.
MOTS-CLÉS [utérus, ectogenèse, féminismes pluriels, embryon comme icône, biopolitique]
Het embryo als icoon: van de baarmoeder van de vrouw
naar een technobaarmoeder… Waartoe?
In mijn bijdrage wil ik – vanuit het standpunt van de meervoudige feminismen – een kritische
kijk geven op de utopie van de ectogenese. Wat vertelt ons deze fase die voor de enen
de bevrijding is van het biologisch determinisme met betrekking tot vrouwen en voor de
anderen het afzien van het laatste voorrecht van vrouwen, namelijk de macht die schuilt
in het voortbrengen van kinderen? De essentiële kwestie is echter dat dit utopische discours
over de bevrijding van de grenzen van het lichaam opnieuw actueel is geworden
door de biotechnologie. Die biotechnologie herinnert vrouwen er – over hun filosofische
meningsverschillen heen – aan dat niets zo gepolitiseerd is als hun lichaam. De controle
over lichamen en over het economische aspect van de voortplanting verplaatst zich nu
van de lichamen van vrouwen naar de biopolitiek. Op die manier wordt het proces van delocalisering
van de voortplanting in de richting van de machinale fabricatie van kinderen
verdergezet. In deze paper wordt aangetoond dat dit proces zich voltrekt in naam van de
bevrijding van vrouwen, maar dat het risico bestaat dat dit proces, wanneer we het passief
over ons heen laten gaan, een nieuwe vorm van vrijwillige onderwerping kan inluiden.
SLEUTELWOORDEN [baarmoeder, ectogenese, meervoudige feminismen, embryo als
icoon, biopolitiek]
18 sophia [ colloquium 2005 | colloque 2005 ]