l'entièreté du document (pdf) - Sophia

Identités et « post-reproduction » :
paroles de femmes qui
traversent la cinquantaine
D r Catherine Markstein
(Femmes et santé asbl)
Qui est cette femme autour de la cinquantaine ? Ni jeune ni vielle, c’est une femme plus que
jamais maillon précieux dans la chaîne qui lie les générations, pivot privilégié de la transmission,
riche en expérience de vie sociale et relationnelle, chargée de responsabilités et
peut-être plus libre que jamais. La « ménopause » considérée comme le début de la vieillesse,
constitue l’épicentre à partir duquel on peut comprendre les enjeux symboliques et
sociaux de la place des femmes dans la société, alors que ce terme « ménopause » réduit
la femme à sa fonction biologique et stigmatise encore aujourd’hui la femme qui n’est
plus féconde. Il existe un décalage entre le récit intime des femmes, qui vivent souvent
cette période comme une expérience difficile mais riche, un temps de transition, de réorientation
et de nouvelles libertés et perspectives, et les projections sociétales souvent
dévalorisantes. Depuis un an, l’asbl Femmes et Santé anime des cours d’information, de
réflexion et d’échange pour les femmes qui traversent la cinquantaine. Le travail dans les
groupes s’applique à favoriser l’autonomie et la responsabilité des femmes et à valoriser
leurs ressources. Notre démarche déconstruit la surmédicalisation, les présupposés et
les préjugés dont les femmes de cet âge font l’objet. Je parlerai de deux études scientifiques
centrées sur les récits des femmes concernées et je rapporterai des paroles des
participantes aux cours. MOTS-CLÉS [âge, corps, biologie]
Identiteiten en ‘post-reproductie’:
stemmen van vrouwen die de vijftig voorbij zijn
Wie is die vrouw van rond de vijftig? Ze is niet jong, ze is niet oud. Het is een vrouw die meer
dan ooit een waardevolle schakel is tussen de generaties, bevoorrechte transmissie-as,
rijk aan levenservaring (op sociaal en relationeel vlak), belast met verantwoordelijkheden
en misschien vrijer dan ooit te voren. De ‘menopause’ wordt geïnterpreteerd als het begin
van het verouderingsproces: het is het epicentrum vanwaar men kan begrijpen welke de
plaats is van vrouwen in de maatschappij op symbolisch en sociaal vlak. Tegelijk herleidt
de term ‘menopause’ de vrouw tot haar biologische functie en werkt de term nog steeds
stigmatiserend door de vrouw voor te stellen als een vrouw die niet meer vruchtbaar is.
Er is duidelijk een discrepantie tussen enerzijds het intieme verhaal van vrouwen, die deze
periode vaak beschrijven als een moeilijke maar interessante ervaring, een overgangsfase,
een desoriëntatie, met nieuwe vrijheden en vooruitzichten en anderzijds maatschappelijke
projecties die vaak devaloriserend zijn. De vzw Femmes et santé geeft al een jaar
informatie en organiseert debatten en uitwisselingssessies voor vrouwen rond de vijftig.
In het groepswerk concentreren we ons op onderwerpen als autonomie en verantwoordelijkheid
van vrouwen en op het valoriseren van hun vaardigheden. Wij deconstrueren
overmedicalisering en de veronderstellingen en vooroordelen waarvan vrouwen rond die
30 sophia [ colloquium 2005 | colloque 2005 ]