Persdossier Anw internet - Svb

De hoogte van het weduwenpensioen werd bepaald op 100% van het
minimumloon. De uitkering ervan werd alleen stopgezet als de vrouw opnieuw in
het huwelijk trad.
Minister Suurhoff kreeg kritiek op zijn voorstel uit 1958. De voorzitter van de
Vaste Commissie voor Sociale Zaken en Volksgezondheid verwachtte door de
leeftijdsgrens van 50 jaar vele pijnlijke grensgevallen. In de volksmond had hij
dit pensioen horen kwalificeren als een loterijpensioen. Aan deze kritiek is 3 jaar
na de invoering van de AWW (in 1959) met een wetswijziging gehoor gegeven
door het verlagen van de leeftijdsgrens naar 40 jaar.
10. Wat ging er vooraf aan de invoering van de Anw in 1996?
Simpel gezegd was de Algemene Weduwen- en Wezenwet uit 1959 uit de tijd
geraakt. De wet paste bij de maatschappelijke situatie van de jaren vijftig, met
mannen die het inkomen voor het gezin verdienden en vrouwen die dat gezin
verzorgden – en die dus in grote problemen zouden komen als de man zou
wegvallen. In de jaren negentig klopte dat beeld niet langer.
De Anw sloot om diverse redenen beter aan bij de actualiteit uit de jaren
negentig:
• De AWW gaf een uitkering aan nabestaanden, ongeacht de vraag of die
een goed eigen inkomen hadden. De praktijk werd steeds meer dat
weduwen niet hulpeloos thuiszaten; zij hadden vaak zelf ook een baan
waarmee ze voor hun eigen inkomen konden zorgen.
• Uit een rechterlijke uitspraak uit 1988 bleek dat ook weduwnaars (de
mannen dus) recht hadden op een uitkering. Terwijl hun inkomen door het
verlies van hun partner nauwelijks terugliep. Daarmee was een van de
belangrijkste basisbeginselen van de wet ondermijnd. Het
solidariteitsbeginsel kwam onder druk te staan. Tegelijkertijd werd de wet
duurder, doordat meer mensen er recht op hadden.
• De jaren ’90 waren een tijd van bezuinigen en grotere eigen
verantwoordelijkheid; de collectieve lasten (dus ook die van de
nabestaandenregelingen) moesten omlaag. Een van de besparingen op de
regeling was dat de uitkering voor nabestaanden inkomensafhankelijk
werd. Een andere bezuiniging was dat de uitkering maximaal op 90% van
het minimumloon werd vastgesteld. Bij de AWW was dat nog 100%.
• Daarnaast bepaalde het kabinet dat niet alle nabestaanden hulpbehoevend
waren. Het definieerde groepen die zelf in hun levensonderhoud kunnen
voorzien, of die zich particulier kunnen verzekeren voor het
overlijdensrisico. Die mensen kregen na de invoering van de Anw zelf de
verantwoordelijkheid om – al dan niet samen met hun werkgever of
pensioenfonds - voorzieningen te treffen voor na hun overlijden.
De nieuwe nabestaandenwet (de Anw) hielp die nabestaanden van wie niet kon
worden verwacht dat zij door te werken in hun onderhoud konden voorzien. Op
die manier werd volgens de regering de solidariteit tussen burgers optimaal
vormgegeven.
Aan de invoering van de wet ging een jarenlange discussie vooraf. In maart 1991
diende het toenmalige kabinet het wetsvoorstel Algemene nabestaandenwet in bij
het parlement. In december 1992 strandde het wetsvoorstel in de Eerste Kamer
op kritiek over de overgangsregeling voor mensen die onder de AWW vielen, en
over de gelijkstelling van gehuwden met samenwonenden. De senaat eiste een
aanpassing die vervolgens weer in de Tweede Kamer op grote bezwaren stuitte.
Het wetsvoorstel werd ingetrokken, en daarna werden de plannen onderdeel van
een nieuw regeerakkoord. Het zou tot eind 1995 duren totdat overeenstemming