eer/ijk eden - Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek

Hofflaen door het dorp, langs de Camplaen tot aen de duynen, ende
soo langs ende door d'afgesande duynen tot aende Ysere Kruyslaen
tusschen de landen door tot opt Sparen'.
De Kleine Geesttiende: gelegen tussen de Hoflaan in het noorden en
de Heemsteder Hout in het zuiden: 'alle de landen bezuyden de
Hofflaen ende Camplaen van de meer af tot de duynen toe, gaende
langs de meercant tot aent scheyt van Bennebroeck, ende soo voorts
langs d'oostkant van de duynen wederom tot aende Camplaen toe,
wel verstaende dat binnen het selve district mede is gelegen het
volgende block, genaemt de Houtenthiendt'.
De Heemstederhouttiende (of kortweg Houttiende): gelegen tussen de
Kleine Geest in het noorden, de Achterweg in het westen en de grens
met Hillegom in het zuiden: 'gelegen tusschen de weylanden, leggende
langs de meer, ende den Achterwech beginnende vanden driesprong
zuyt aen, tot aen den laen ende woninge van seigneur Godijn'.
In de leenakten wordt de Heemstederhouttiende ook wel Heemstederveldtiende
genoemd.
De Veentiende: gelegen tussen het laantje op de grens van Berkenrode
(de latere Jan Lottenlaan) in het noorden en de Weligenberg (een
herberg ten noorden van de Oosteindervaart te Hillegom) in het
zuiden: 'vant scheyt van Bennebroeck langs de scheydinge van Heemstede
ende Brederode tot aent scheyt van Berckenrode, ende wederom
van daer langs de groote Heemsteder Heerewech tot aent scheyt
van Bennebroeck'.
De enige twee tienden die wel in de leenakten en pachtcontracten
worden vermeld, zijn de hennep- en de vlastiende, die in alle vier de
bovengenoemde gebieden werden geïnd. In tegenstelling tot de zeventiende
eeuw werden de hennep- en de vlastiende in de jaren vijftig van
de zestiende eeuw nog niet apart verpacht (er wordt in de zestiendeeeuwse
pachtcontracten in ieder geval geen melding gemaakt van
pachters die alleen de hennep- of de vlastiende pachtten). In de
zeventiende eeuw waren er in Heemstede zowel tienden van veldvruchten
en groenten (zoals ui, bonen, erwten, kool en wortelen) als
koren-, en vleestienden. Vermoedelijk werden deze tienden in de
zestiende eeuw ook al geïnd.
Uit de eerste helft van de zestiende eeuw zijn geen pachtcontracten
bewaard gebleven. Het oudste pachtcontract dateert van 31 mei
1553, ongeveer vier maanden nadat Cornelia van Driebergen officieel
met de heerlijkheid Heemstede was beleend. Cornelia van Drieber-
108