NSOB-14-10-Bundel-10-jaar-LTN-web-DEF

Waar toezichthouders ook vooruit willen kijken, bijvoorbeeld om in te
schatten wat de risico’s van een systeem zijn, is inzicht in de onderliggende
dynamiek in het systeem nodig. Niet zozeer de problemen die aan
de oppervlakte komen, maar de circulaire patronen die daar onder liggen
zijn van belang voor de toekomst van een onderwijsinstelling. Een financieel
probleem kan tijdelijk opgelost worden door financiële steun, maar
hiermee is het onderliggende probleem niet opgelost. En als van het
bestuur investeringen worden opgevraagd bij een school die slecht presteert,
dan kan dit gevolgen hebben voor de beschikbare middelen voor
andere scholen.
Een tweede belangrijke notie is dat toezichthouders zelf onderdeel uitmaken
van het systeem. Scholen, ouders, gemeenten en leraren reageren op
de informatie die zij vanuit de toezichthouder opvangen. En andersom
reageert de toezichthouder ook op de signalen die zij vanuit andere partijen
in het systeem krijgt. De inspectie kan het systeem hierdoor ook als
hefboom gebruiken, wat bijvoorbeeld gedaan wordt door met naming and
shaming partijen in beweging te krijgen.
Door in het toezicht meer rekening te houden met circulaire patronen, kan
beter ingespeeld worden op de lokale dynamiek in en rond een school.
Kwaliteit wordt dan bijvoorbeeld niet geïsoleerd bezien, maar als een product
van de interactie in een dynamisch systeem beschouwd. In dat
systeem bestaan samenhangende onderdelen (kwaliteit, bestuur en financiën)
die elkaar onderling beïnvloeden. Huidige kwaliteit en de kans op
toekomstige verbetering zijn het product van die interactie. Dat betekent
dat de Inspectie niet zozeer moet kijken naar de scores op de kwaliteitsnormen,
maar veel meer naar de onderliggende dynamiek in het systeem.
Welke relaties in het systeem veroorzaken de slechte kwaliteit en welke
beïnvloedingsmogelijkheden liggen daar Zo is het mogelijk om tot een
systematische en meer methodische inschatting te komen van de ontwikkelingsrichting
van de school. Daarmee is niet gezegd dat de toekomst van
een school is bepaald of tevoren helemaal vastligt, maar wel dat deze
deels bepaald is door beperkende of juist mogelijke makende kenmerken
van het systeem. Zo worden scholen niet bezien als eenheden met
bepaalde kwaliteitskenmerken, maar als onderdeel van dynamische systemen
die zich op een bepaalde manier ontwikkelen. De Inspectie kan haar
oordeel en interventies versterken door rekening te houden met deze
dynamiek.
Gezonde en gemene cycli
23