NSOB-14-10-Bundel-10-jaar-LTN-web-DEF

creëren interventies keteneffecten die tot gevolgen leiden op heel
andere plekken dan waar ze zijn ingezet. Zo heeft het oordeel van ‘zeer
zwak’ niet alleen geleid tot een verbeterplan van de school, maar ook
tot andere schoolkeuzes van ouders van wie de kinderen net naar de
basisschool gaan.
4. Vertragen als middel om te versnellen. Wanneer een inspectee in problemen
verkeert, wordt meestal gekozen voor een toezichtarrangement die de
urgentie en tijdsdruk verhoogt. Zo moeten zwakke scholen binnen
twee jaar de kwaliteit weer op peil brengen, anders dreigt een sluiting.
Hoewel dit goed kan uitpakken, kan de druk op het systeem ook leiden
tot tegengestelde effecten. De ouders kunnen het vertrouwen in de
school verliezen, leraren kunnen het zien als een brevet van onvermogen
en de schoolleiding kan de externe druk als aanval, in plaats van
als hulpmiddel beschouwen. In sommige systemen kan het juist goed
zijn om te vertragen, de druk wat af te bouwen, en bijvoorbeeld ruimte
te scheppen voor nieuwe initiatieven. Dit is een ingewikkelde actie
voor inspecteurs, die tegelijkertijd wel bij kan dragen aan de effectiviteit.
5. Een groot probleem is niet de som van kleine problemen. Een les van de
casus is dat meerdere problemen in samenhang beschouwd moeten
worden om de werking van interventies te doorgronden. Dat betekent
echter niet dat een optelsom gemaakt kan worden van de verschillende
problemen die er spelen. Bij Amarantis bijvoorbeeld, richtte de Inspectie
zich op alle deelproblemen, en zette hier passende interventies op in.
Toch werd daarmee niet het grotere probleem opgelost, juist omdat er
sprake was van neveneffecten, waterbedeffecten en interactie tussen
problemen en interventies die weer nieuwe problemen genereerden.
6. Kleine ingrepen als hefboom voor grote veranderingen. In een circulaire
dynamiek kunnen de kleinste ingrepen op de lange termijn het meeste
effect hebben. Het is voor inspecteurs steeds zoeken naar de meest
effectieve kleine beweging. Soms is dat het sluiten van een school of
een grote interventie in het systeem, maar vaak ook een gesprek met
een directeur, een bijeenkomst met de staf, of een andere impuls die
de dynamiek in het systeem verandert.
Gezonde en gemene cycli
25