NSOB-14-10-Bundel-10-jaar-LTN-web-DEF

meebrengen. Het is brengen en halen, en, zo blijkt elke keer weer uit evaluaties,
juist de uitwisseling tussen de verschillende toezichthouders is
een van de waardevolle elementen van het Leeratelier. In opzet is het Leeratelier
in die tien jaar nauwelijks veranderd – natuurlijk verschuiven de
thema’s al naar gelang het inzicht voortschrijdt of de omstandigheden
daar aanleiding toe geven. Ook de groep docenten die het Leeratelier draagt
heeft een geleidelijke verandering ondergaan – maar kent toch ook nog al
wat constanten. Een aantal docenten heeft alle jaargangen meegemaakt,
zoals ook een aantal practitioners al sinds het eerste uur deelneemt aan
het gesprek binnen het Leeratelier.
Bij gelegenheid van de afronding van het tiende Leeratelier hebben wij
daarom docenten van en rond het Leeratelier gevraagd om naast hun bijdrage
in de opleiding ook een bijdrage te leveren aan een bundel over het
toezicht. De bundel is niet bedoeld als de geschreven variant van het Leeratelier,
of een feestboek ter gelegenheid van een tiende verjaardag, maar
als platform voor inzichten over het toezicht; we brengen bijdragen bij
elkaar die deels de ontwikkeling van het toezicht in de afgelopen tien jaar
laten zien, maar ook bijdragen die meer vooruit kijken en agenderend zijn
voor de komende periode.
Scherpenisse, Van Twist, Van der Steen & Chin-A-Fat trappen deze bundel af
met de vraag hoe toezicht de dynamiek in een systeem kan meewegen.
Toezicht omvat de confrontatie van een norm – veiligheid of kwaliteit –
met een vastgestelde conditie van het systeem. Maar dit zegt als zodanig
nog niet veel over hoe het systeem zich verder zal ontwikkelen, noch
over de oorzaken van afwijkingen van een norm. De auteurs betogen dat
wanneer inspecteurs oog krijgen voor de complexe interacties op lokaal
niveau, zij het systeem beter kunnen doorzien. Daarbij is het volgens hen
cruciaal dat inspecteurs afstappen van lineaire causale modellen en meer
ruimte laten voor circulaire causaliteit, d.w.z. voor cycli van elkaar versterkende
factoren.
Helsloot & Scholtens beantwoorden met hun bijdrage ‘Risicogebaseerd toezicht:
een verdampte belofte’ de vraag waarom risicogebaseerd toezicht
moeilijker toepasbaar is dan het veelvuldig gebruik van de term, en aanverwante
termen, doet vermoeden. Aan de hand van de verscheidene
interpretaties die van begrippen als ‘risico’, ‘risicogestuurd’ en ‘risicoindicatoren’
in verschillende inspectiepraktijken en beleidsstukken wordt
gegeven, laten de auteurs zien dat juist omdat risico alles van doen heeft
met onzekerheden, risicogestuurd toezicht ‘voorspelbaar lastig’ is om te
implementeren.
Inleiding
7