Leefbaarheid door de tijd - Rigo

Wijken die zich verder van het centrum van de gemeente bevinden
hebben zich tussen 1998 en 2008 gemiddeld genomen dus minder
positief ontwikkeld dan wijken in of nabij het centrum. Die
conclusie komt overeen met de grafieken aan het begin van deze
paragraaf waaruit bleek dat de recenter gebouwde wijken (die op
grotere afstand van het centrum liggen) zich ongunstig hebben
ontwikkeld. In kader 7.1 zijn daarvan twee voorbeelden gegeven.
De gunstige ontwikkeling van de centrumgebieden kan te maken
hebben met een proces van gentrification. Daarvan geven de kaders
7.1 en 7.2 een aantal voorbeelden. Gentrification is het proces
waarbij na omvangrijke investeringen door particulieren in de
woningvoorraad een statusverhoging van de wijk ontstaat. Het
gentrificationproces kan plaatsvinden in wijken met een slecht
onderhouden en goedkope woningvoorraad op een aantrekkelijke
locatie. Omdat de huizenprijzen laag zijn, kunnen potentieel mooie
huizen worden gekocht voor een relatief lage prijs. Het verschil
tussen de feitelijke waarde en de potentiële waarde van een huis
wordt de rent gap genoemd. Deze rent gap is ontstaan door een
gebrek aan onderhoud en kan zo groot worden dat het aantrekkelijk
wordt voor ontwikkelaars en particulieren om de panden aan te
kopen en te verbouwen. Door deze verbouwingen wordt de
bestaande woningvoorraad verbeterd, of in ieder geval op peil
gehouden, en neemt de status van de wijk toe. Het gevolg is dat de
waarde van de huizen ook weer gaat stijgen. Voorwaarden voor het
plaatsvinden van gentrification in een wijk zijn: een aantrekkelijke
en diverse bebouwing, een hoog aandeel koopwoningen en een
aantrekkelijke ligging van de wijk. Dat kan zijn ten opzichte van het
stadscentrum of andere populaire punten in de stad.
Kader 7.1 Afstand tot het centrum
Uit de regressieanalyses is gebleken dat binnensteden veelal een positieve leefbaarheidsontwikkeling doormaken, terwijl gebieden buiten het
centrum dat veel minder doen, of zelfs achteruit gaan. Amsterdam en Breda zijn hiervan twee duidelijke voorbeelden. Uit onderstaande kaarten
wordt duidelijk dat het centrum en direct omliggende gebieden bijna allemaal vooruit zijn gegaan in leefbaarheid. Buiten het centrum is in de
meeste gevallen geen sprake van een positieve ontwikkeling, en in een aantal gevallen zelfs van achteruitgang.
Amsterdam 1998-2008 Breda 1998-2008
Leefbaarheidsontwikkeling
Grote positieve ontwikkeling
Beperkt positieve ontwikkeling
Geen ontwikkeling
Beperkt negatieve ontwikkeling
Grote negatieve ontwikkeling
Leefbaarheidsontwikkeling
Grote positieve ontwikkeling
Beperkt positieve ontwikkeling
Geen ontwikkeling
Beperkt negatieve ontwikkeling
Grote negatieve ontwikkeling
Dit kan te maken hebben met een gentrificationproces. Het centrum en de direct omliggende gebieden zijn populair geworden bij groepen met
hogere inkomens. Zij verdringen voor een deel de plaatselijke bevolking met een sociaal-economisch zwakkere positie. Deze groepen zoeken
vervolgens hun heil in de goedkopere buitengebieden. Dit is ook te zien aan de dimensiecijfers in Amsterdam en Breda. In de centrumgebieden
wordt de vooruitgang voornamelijk gestuurd door een verbeterde sociaal-economische positie en sociale samenhang van de bevolking, terwijl
deze dimensies in de buitengebieden de belangrijkste oorzaken van de achteruitgang zijn.
Leefbaarheid door de tijd | 33