Verslag 2002 - Restitutiecommissie

Advies inzake het verzoek tot teruggave van NK 3298
(zaaknummer RC 1.3)
Bij brief van 2 april 2002 heeft de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen de
Restitutie Commissie verzocht hem te adviseren over de te nemen beslissing op het verzoek van F.M.
om teruggave van het schilderij "Venus in de Smidse van Vulcanus" naar F. Boucher (NK 3298).
De feiten
Naar aanleiding van het op 10 oktober 2001 ingediende verzoek om teruggave is door de Inspectie
Cultuurbezit een onderzoek ingesteld. De resultaten van dat onderzoek zijn neergelegd in een
onderzoeksrapport van 18 maart 2002 dat aan verzoeker is toegezonden.
Algemene overwegingen
De Restitutie Commissie laat zich bij haar advisering leiden door de beleidslijnen ter zake van de
commissie Ekkart en de regering.
De Restitutie Commissie heeft zich de vraag gesteld of een uit te brengen advies invloed mag
ondervinden van mogelijke consequenties voor de beslissing in andere zaken. Zij beantwoordt die
vraag, behoudens bijzondere omstandigheden, ontkennend omdat een dergelijke invloed bezwaarlijk
kan worden tegengeworpen aan de betrokken verzoeker.
De Restitutie Commissie heeft zich voorts afgevraagd op welke wijze moet worden omgegaan met het
gegeven dat bepaalde feiten niet meer te achterhalen zijn, dat bepaalde gegevens verloren zijn
gegaan of niet zijn teruggevonden, of anderszins bewijzen niet meer zijn bij te brengen. De Restitutie
Commissie is daaromtrent van mening dat als de ontstane problemen (mede) door het verloop van tijd
veroorzaakt zijn, het risico daarvoor, behoudens bijzondere omstandigheden, behoort te liggen bij de
overheid.
De Restitutie Commissie is tenslotte van mening dat inzichten en omstandigheden die sinds de
Tweede Wereldoorlog naar algemene maatschappelijke opvattingen klaarblijkelijk zijn veranderd,
gelijk mogen worden gesteld aan nova (nieuwe feiten).
Bijzondere overwegingen
Uit voormeld onderzoeksrapport blijkt dat het schilderij "Venus in de smidse van Vulcanus" in
eigendom toebehoorde aan de Joodse mevrouw H. M.-M. Zij heeft de eigendom tijdens de bezetting
onvrijwillig verloren. Haar aanspraken op het schilderij zijn aannemelijk en ook door de Nederlandse
autoriteiten erkend.
Het verzoek om teruggave dient te worden beschouwd als een nieuwe claim, reeds omdat het destijds
gedane verzoek om rechtsherstel nimmer tot een geldige beslissing heeft geleid als gevolg van de
onjuiste gedachte dat belastingschulden van de echtgenoot van mevrouw M., de heer E.M. M, op het
schilderij zouden mogen worden verhaald.
De destijds verkregen opbrengst van het schilderij ad f. 1.000,-- NLG is niet ten goede gekomen aan
mevrouw M, zodat terugbetaling niet aan de orde is. Nu de overheid overeenkomstig haar beleid in
zaken als deze geen beroep op verjaring doet, staat niets teruggave van het schilderij in de weg.
De conclusie
Gelet op het vorenstaande adviseert de Restitutie Commissie aan de staatssecretaris van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschappen om over te gaan tot teruggave van het schilderij "Venus in de Smidse van
Vulcanus" aan de erven van mevrouw H. M.-M.
Aldus vastgesteld in de vergadering van 22 april 2002.
J.M. Polak (voorzitter)
B.J. Asscher (vice-voorzitter)
J.Th.M. BankJ.C.M. Leijten
E.J. van Straaten
H.M. Verrijn Stuart
Bijlage 10