Verslag 2002 - Restitutiecommissie

Advies inzake het verzoek tot teruggave van NK 3409
(zaaknummer RC 1.7)
Bij brief van 22 juli 2002 heeft de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen de
Restitutiecommissie verzocht te adviseren over de te nemen beslissing op het verzoek van de heer
K.O.N. namens de erven van de heer J.H. Gosschalk om teruggave van het schilderij Don Luis de
Requessens y Zuniga van een anonieme kunstenaar (NK 3409) van 21 juni 2002.
De feiten
Naar aanleiding van het verzoek om teruggave is in opdracht van de commissie een onderzoek naar
de feiten ingesteld. De resultaten van dat onderzoek zijn neergelegd in een historisch verslag van
Bureau Herkomst Gezocht van 12 september 2002 dat aan de verzoeker is toegezonden. De
commissie acht nader onderzoek niet noodzakelijk.
Algemene overwegingen
De commissie laat zich bij haar advisering leiden door de beleidslijnen van de commissie Ekkart en de
regering ter zake.
De commissie heeft zich de vraag gesteld of een uit te brengen advies invloed mag ondervinden van
mogelijke consequenties voor de beslissing in andere zaken. De commissie beantwoordt die vraag,
behoudens bijzondere omstandigheden, ontkennend omdat een dergelijke invloed bezwaarlijk kan
worden tegengeworpen aan de betrokken verzoeker.
De commissie heeft zich voorts afgevraagd op welke wijze moet worden omgegaan met het gegeven
dat bepaalde feiten niet meer zijn te achterhalen, dat bepaalde gegevens zijn verloren gegaan of niet
zijn teruggevonden, of anderszins bewijzen niet meer zijn bij te brengen. De commissie is daaromtrent
van mening dat, indien het tijdsverloop (mede) oorzaak is van de ontstane problemen, het risico
daarvoor, behoudens bijzondere omstandigheden, behoort te liggen bij de overheid.
De commissie is tenslotte van mening dat inzichten en omstandigheden die naar algemene
maatschappelijke opvattingen sedert de Tweede Wereldoorlog klaarblijkelijk zijn veranderd, gelijk
mogen worden gesteld aan nova (nieuwe feiten).
Bijzondere overwegingen
1. Uit voormeld onderzoeksrapport blijkt dat Don Luis de Requessens y Zuniga (NK 3409) eigendom
was van de heer J.H. Gosschalk
2. Het schilderij is onvrijwillig, als gevolg van vervolging door het nazi-regime, uit het bezit van de
heer J.H. Gosschalk geraakt.
3. Nu niet eerder een verzoek om teruggave van Don Luis de Requessens y Zuniga (NK 3409) werd
behandeld is dit verzoek om teruggave toewijsbaar.
4. Nu niet is gebleken dat de verkoopprijzen op enig moment ten goede zijn gekomen aan de
eigenaar, kan van terugbetaling geen sprake zijn.
Conclusie
Gelet op het vorenstaande is het advies van de commissie aan de staatssecretaris van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschappen om het schilderij Don Luis de Requessens y Zuniga (NK 3409) terug te
geven aan de erven van de heer J.H. Gosschalk.
Aldus vastgesteld in de vergadering van 28 oktober 2002.
J.M. Polak (voorzitter)
B.J. Asscher (vice-voorzitter)
J.Th.M. BankJ.C.M. Leijten
E.J. van Straaten
H.M. Verrijn Stuart
Bijlage 12