HET NIEUWE CANVAS - VAR

Europa in transitie
In het laatste slot van de Canvas-avond wordt van maandag tot vrijdag plaats
gemaakt voor verrassende, originele en eigenzinnige programma's die geregeld
buiten de lijntjes kleuren en een specifiek publiek aanspreken. Op maandag
gaat het om opmerkelijke documentaires die sterke en beklijvende verhalen
vertellen over boeiende mensen in intrigerende omstandigheden. De minireeks
Europa in transitie verzamelt vier op zichzelf staande documentaires over de
impact van de Europese eenwording in het vroegere Oost-Europa. Op maandag
om 23.40 u. op Canvas, vanaf 7 januari.
De eerste documentaire in de rij, Last Peasants: A Good Wife (7.1), is een
documentaire van Channel 4 over het leven van arme boeren op het Roemeense
platteland en de lokroep van het rijke Westen. Gedurende anderhalf jaar filmden de
reporters een aantal boerenfamilies in het dorpje Dudesti in het noorden van Roemenië.
Het leven lijkt er sinds de middeleeuwen nauwelijks veranderd. Maar er dringen ook
echo's van de moderne wereld door tot in het dorp. Het lijkt een wereld van
gemakkelijke rijkdom en luxe. Vooral de jongeren laten zich verleiden en hebben er veel
voor over om naar het Westen te emigreren. Maar één van hen, Radu Bud, zwemt tegen
de stroom in. Hij is niet van plan te emigreren. Samen met zijn vader heeft Radu een
houtzagerij gebouwd die hem een behoorlijk inkomen verschaft en van hem de meest
begeerde vrijgezel van het dorp heeft gemaakt. Radu staat sterk onder druk om met een
meisje uit het dorp te trouwen en niet met een 'buitenstaander'. Wat verder langs het
karrenspoor (straten zijn er niet in Dudesti) woont Vassile Marinca. Ook hij is gebleven,
maar zijn vrouw is wél vertrokken en woont nu in Parijs. Vasille is daar beschaamd om.
De film toont hoe hun relatie op de klippen dreigt te lopen, terwijl Vasille's vrouw juist
had gehoopt om hun huwelijk een betere toekomst te geven met het geld dat ze zou
verdienen. A Good Wife is een film over bedrieglijke dromen, over ontworteling en een
groeiende generatiekloof in een achtergebleven stukje Europa, en over een eeuwenoude
boerencultuur die oorlogen en revoluties overleefde, maar nu bedreigd wordt door de
economische wetmatigheden van het globalisme.
Bulgaria's Abandonded Children (14.1) is een onthutsende documentaire van Kate
Blewett over een opvanghuis voor verstoten kinderen in het Bulgaarse dorpje Mogilino.
De instelling is de belangrijkste werkgever in het dorp, maar de 75 kinderen worden er
grotendeels aan hun lot overgelaten. Slechts enkelen kunnen praten, niet zozeer omdat
ze er niet de capaciteiten voor hebben, maar omdat niemand het hen ooit heeft geleerd.
De 18-jarige, licht autistische Didi kan wél praten en hééft ook heel wat te zeggen, maar
niemand luistert naar hem. Milan is een zachtaardige reus die allerlei klusje opknapt en
op de andere kinderen past. Die andere kinderen hebben allerlei handicaps: velen van
hen zijn blind of doof, kunnen hun bed niet uit en kwijnen langzaam weg. Het apathische
personeel kijkt nauwelijks naar hen om. Bij gebrek aan aandacht en therapeutische
stimuli zitten ze hele dagen lang heen en weer te wiegen op hun stoel. In Bulgarije leven
meer mentaal en fysiek gehandicapte kinderen in instellingen dan waar ook in Europa.
Deze aangrijpende documentaire van BBC 4 geeft een weinig fraai beeld van één van die
instellingen. (na de uitzending van de documentaire in Groot-Brittannië werden de
directrice van het opvangtehuis en haar assistent door de Bulgaarse overheid geschorst.
Een groep vrijwilligers onder leiding van regisseur Kate Blewett probeert het lot van de
kinderen te verbeteren en wil hen laten overbrengen naar een andere en betere
instelling).
In The Battle of the Last Milkbar (21.1) maken we kennis met een Pools 'instituut'. De
melkbar is een soort (gezond) equivalent van ons frietkraam. Oorspronkelijk kon je er
vooral zuivelproducten krijgen - vandaar de naam - maar later werden er allerlei
eenvoudige voedzame en goedkope maaltijden geserveerd. Fast food op zijn Pools dus.
Het nieuwe Canvas - voorjaar 2008 www.canvas.be 13