Inkoop met Uitzicht - Passievooronderwijs.nl

3. Theoretisch kader
In dit hoofdstuk wordt een theoretisch kader opgesteld voor de beantwoording van de tweede centrale
onderzoeksvraag. Aan het einde van hoofdstuk 4 volgt het voorlopige ontwerp van het model als
antwoord op de deelvragen en de onderzoeksvraag. De tweede onderzoeksvraag luidt:
Centrale onderzoeksvraag 2
Welke vorm en invulling van het ontwikkelingsmodel past het meest bij de
probleemsituatie?
✦ Welke combinatie van informatie en theorie levert de beste invulling voor
het ontwikkelingsmodel?
✦ Hoe kan dit model gebruikt worden?
Allereerst wordt een overzicht gegeven van de inkooptheorie in dit hoofdstuk. Dit splitst zich op in de
opkomst van inkoop als strategische functie en de ontwikkeling van de inkoopfunctie in paragraaf 3.1 en
overheidsinkoop in paragraaf 3.2. In hoofdstuk vier wordt de vorming en het gebruik van het model
behandeld.
3.1. Inkoop als strategische functie
Het strategische belang van de leverancier van de organisatie werd langzaam maar zeker erkend na het
“competitive forces”-model van Porter in 1975. Sinds ± 1980 is inkoop mede hierdoor van groter
strategisch belang geworden (Ellram, 1994). De inkoop heeft sindsdien voornamelijk een functionele
groei doorgemaakt. Dit werd gestimuleerd door de economische tegenwind en de focus op besparingen
en heeft ertoe geleid dat inkoop zich heeft ontwikkeld als een kostenbesparende machine met een
belangrijke invloed op de marge (Rietveld, 2006).
De definitie van inkoop en de prestatie-indicatoren die zijn aangelegd zijn dan ook voornamelijk
functioneel ingericht. Dit wordt o.a. geïllustreerd door de meest gebruikte definitie van inkoop: “Inkoop is
alles waar een externe factuur tegenover staat” (Telgen, 1994). De prestatie-indicatoren die vaak
worden gebruikt illustreren ook het functionele karakter:
✦ Inkoopprijsindex
✦ Kwaliteitsconformiteit
✦ Omloopsnelheid voorraad
✦ Leveranciersstiptheid
In de resultaten van de eerste fase van het NEVI/PIA programma ‘Purchasing Excellence
Publiek’ (NEVI, 2005) wordt gesteld dat de professionalisering van de inkoop achterblijft. Op kennis
scoort men een 8, op implementatie een 5 en op resultaat een 3. Implementatie en resultaat zijn
onderbelicht t.o.v. de inhoudelijke onderwerpen. Hierbij moet wel genuanceerd worden dat Nederland
op andere vlakken ook achterbleef. Inkoop moet zichzelf beter profileren, er moet met de interne
gebruiker samengewerkt worden, en inkoopstrategie moet onderdeel worden van de bedrijfs- of
afdelingsstrategie.
Van Weele et al. (1999) geven juist aan dat de inkoopstrategie juist een uitvloeisel moet zijn van de
bedrijfs- of afdelingsstrategie. Voor beide aanpakken valt wat te zeggen, want volgens Kaplan en Norton
(Kaplan, Norton, 2001) moet er interne afstemming zijn van strategieën voor optimalisatie. Dit kan in het
kader van de ontwikkeling van de inkoopfunctie geplaatst worden.
- 27 -