ONDERzOEKEN

O n d e r z o e kinteressante kwestie inbrengen om te onderzoeken of op te lossen.Verwondering en nieuwsgierigheid worden gestimuleerd door vragenof problemen aan te bieden die netbovenhet kennisniveau van het kind zitten(zone van de naaste ontwikkeling,zie Vygotsky, 1978, p. 86 ) en diehen daardoor uitdagen en motiverenom op onderzoek uit te gaan.• VerkennenDe groepsleider biedt kinderende mogelijkheid omhet verschijnsel of probleemzo breed mogelijkte verkennen door vrijeexploratie of ‘aanrommelen’met het concretemateriaal of aan het verschijnsel.Kinderen doenimpressies en ideeën op, formuleren voorspellingen, delen hun(voor)kennis en wisselen ervaringen uit. Deze fase leidt tot verschillendetypen vragen.Niet alle vragen lenen zich voor het uitvoeren van een onderzoekje,soms kunnen antwoorden op vragen worden opgezocht of aaneen deskundige worden voorgelegd. Bij een probleem of behoefteleidt deze fase tot het afbakenen van het probleem, het overdenkenvan oplossingen en het formuleren van een pakket van eisen.De groepsleider knoopt met kinderen gesprekjes aan. Hij stimuleertde kinderen om gebruik te maken van hun creativiteit en zorgt eruiteindelijk voor dat kinderen onderzoekbare vragen formuleren.Hij bespreekt hun waarnemingen en ervaringen, hun ideeën engedachten, hun voorspellingen en oplossingen. Daarbij houdt zeer rekening mee dat kinderen vaak onvolledige concepten van problemenof verschijnselen hebben. Ook probeert ze de verschillendeideeën die er onder de kinderen leven, samen met hen op elkaar afte stemmen en met elkaar te verbinden.• Opzetten van een experiment of het maken van een ontwerpDe onderzoekbare vragen worden omgezet naar een uitvoerbaarexperiment. In de onderbouwkomen kinderen door ‘trial and error’tot een antwoord. In de bovenbouwkan er meer planmatig wordengewerkt. Kinderen geven in een planaan wat er in het experiment bekekenof gemeten gaat worden, welkematerialen en meetinstrumenten er -voor nodig zijn, en wie de metingenop welk moment verricht. Ook denkenze na over de registratie van demeetgegevens.Bij het oplossen van een probleem ofhet maken van een product zorgende kinderen voor een schematischeuitwerking, bijvoorbeeld in de vormvan een ruwe schets. Daarin latenze zien uit welke onderdelen hetproduct bestaat, welke constructiesen verbindingen er nodig zijnen eventueel welke beweging(en) (onderdelen van) het productmoet kunnen maken. Ook kiezen kinderen geschikte materialen engereedschappen om hun ontwerp uit te voeren.De ontwerpen worden klassikaal door groepsleider en kinderenbesproken, waarna ze worden bijgesteld doormeer details aan te brengen in de schets.• Uitvoeren van het experiment; bouwenvan het ontwerpHet experiment wordt uitgevoerd zoals vantevoren was bedacht. Waarnemingenworden vastgelegd in een logboek ende betekenis ervan wordt besprokenin het groepje (eventueel met degroepsleider erbij). Kinderenreflecteren daarbij regelmatigop de opzet van het onderzoek:meten ze wat ze willen meten,of moeten ze hun experimentbijstellen? Uiteindelijk leiden de experimenten tot resultaten. Degroepsleider bespreekt deze met de kinderen met het oog op de teformuleren conclusie(s).Het ontwerp wordt in deze fase conform de ontwerpschets uitgevoerdtot een prototype. Mochten er problemen optreden, danzullen de kinderen terug moeten gaan naar de vorige stap(pen)om andere oplossingen te bedenken.• Concluderen en testenOp basis van de resultaten trekken de kinderen conclusies die leidentot een antwoord op de onderzoeksvraag. Misschien is er aanleidingom vervolgvragen te stellen, waarna opnieuw de stappen1 tot en met 4 worden uitgevoerd.Het gebouwde prototype wordt getest en aan de hand van deeisen die zijn geformuleerd wordt gekeken of het prototype daaraanvoldoet.• PresenterenDe opzet, resultaten en conclusies worden als tekeningen, foto’s,teksten en tabellen of grafieken verwerkt tot een presentatie. Deuitkomst van het experiment en daarmee het antwoord op de8M E N S E N K I N D E R E N 120 Januari 2010