Dilemma's en keuzes Kinderklanken en Peuterpraat ... - Fenac

De kinderen moeten degelegenheid krijgen teleren via hun sterke kanten,door uit te gaan vande praktijk, van het ervaren,waarnemen en doenEen dergelijke vorm van onderwijs vraagt om flexibeleen inventieve leerkrachten, die de kinderen in huntotale functioneren kunnen zien en los kunnenkomen van de manier waarop zij zelf les hebbengehad, uit boekjes en luisterend naar een ander dieuitleg en informatie geeft. Er wordt gesproken vanmeerdere vormen van intelligentie, zoals visueelruimtelijk,muzikaal, emotioneel (Gardner, 1983,Goleman, 1996) naast de gebruikelijke verbale enlogisch-mathematische. Dan zijn er ook andere leerenonderwijsstijlen mogelijk.In ieder geval moeten kinderen de gelegenheid krijgenzelf actief te leren. Een leerkracht schreefonlangs: "Ik wil de kinderen leren hoe een vlinder eruit ziet." In het denken over het onderwijzen vanonze - en andere - leerlingen onderwijs moet eenomslag plaats vinden naar "Ik wil hen de kans biedenom zelf te leren hoe een vlinder eruit ziet", of zelfs:"Ik wil hen de kans bieden om een vlinder te zien."Het is geen kwestie van kennis er in gieten. Wij moetenhen activeren en motiveren om te leren, om eenmening te vormen en die te uiten. Het kind is deactor, niet de leerkracht. In navolging van de 'Reggiopedagogiek':faciliteren waar het kan, instruerenwaar het moet (De honderd talen van kinderen, 1996).Een heel wezenlijke voorwaarde betreft de emotioneleen sociale vorming. Deze moet in het cluster 2onderwijs een prominentere plaats krijgen, opdat dekinderen meer inzicht krijgen in zichzelf en dat kunnenuiten. Een leerkracht van jonge kinderen zei:"Zoveel kinderen hebben juist problemen met hetonder woorden brengen dat ze bang zijn, dat ze geenzin hebben, dat ze ergens van schrikken. Ze moetenomgaan met zichzelf, met anderen en hun reacties, endaar weer op reageren. Deze kinderen moeten lerenverwoorden: 'Ik heb een handicap, wat kan ik daaranderen over vertellen, daarvoor heb ik medicijnennodig en dit zijn de gevolgen, bijv. daarom kan ik nietzo lang werken'.".... "En zaken als groeten als je binnenkomt,dat komt later dan wel."Bovendien is een kind in iedere interactie, met iederecommunicatiepoging, per definitie met een ander endus sociaal bezig. Leraren in cluster 2 moeten zich ditheel goed realiseren en het moet in hun houding tenaanzien van juist deze kinderen die weinig incidenteelleren tot uiting komen (Constandse e.a.2002).Diepe woordkennis is de laatste voorwaarde. Hetonderwijs in het algemeen vraagt steeds meer abstractlogisch denken en talig werken, liefst schriftelijk.Er zijn onderzoeken die er op wijzen dat veel kinderendie vroegtijdig de school verlaten een significantlager niveau van taaibegrip hebben (Rush, 2001,mondelinge communicatie). Ze kennen allerlei woordenniet waar ze op school - schriftelijk - wel meegeconfronteerd werden. Deze woorden komen in huneigen mondelinge taalomgeving niet voor. Als ditvoor kinderen in het regulier onderwijs geldt, hoeveelte meer dan niet voor kinderen met taalproblemen?De woordkennis van de kinderen moet in dit onderwijstypeextra verdiept worden. Niet alleen moetenkinderen weten dat poezen en honden beide onder decategorie dier vallen, begrippen als poes en hondmoeten ook zo goed mogelijk verankerd zijn. Bij peutersontstaat een beeld van een begrip doordat zij erheel diverse zintuiglijke ervaringen mee opdoen. Aldie zintuiglijke informatie tezamen zorgt er voor datbij het noemen van het woord poes allerlei betekeniskenmerkenvan dat woord opgeroepen worden: zachtharig vel, kan krabben, miauwen, spinnen, onverwachtsebewegingen maken. Peuters voor wie hetmoeilijk is bepaalde geluiden en stemmen te begrijpen,zullen een onvolledig multizintuiglijk beeld inhun geest vormen (Greenspan, 1998). Bij kinderenmet moedertaalverwervingsproblemen zou zo'nbasislexicon (Eibers & van Loon, 2000) wel eens nietgoed en compleet opgebouwd kunnen zijn. Vandaardat bij het uitleggen van woordbetekenissen vaakteruggegrepen moet worden op de fase van het zintuiglijkewaarnemen en ervaren: het poesje voelen,laten krabben, en dergelijke. Ook dan wordt aan dekerndoelen gewerkt.Willen de leerlingen meer kunnen profiteren van dereguliere lesstof, dan zal aan al deze voorwaardenvoldaan moeten worden, niet alleen vooraf, maargedurende de hele schoolloopbaan. Op cognitief,emotioneel, sociaal en communicatief gebied is deontwikkeling nooit voltooid. Integendeel, in elkelevensfase komen weer nieuwe kansen en uitdagingen,moet communicatie een andere vorm krijgen,passen andere regels en horen er andere gevoelensbij.Aanbevelingen' Meer deskundigheid en inzicht op de scholen tenaanzien van de specifieke gevolgen van een stoornis20 J VHZ JAARGANG 43 NUMMER 4 DECEMBER 2002