Toekomst voor aanvullende pensioenen

Toekomst voor aanvullende pensioenen(2009) en Bohn (2009), hebben afgeleid hoe risico’s optimaal kunnenworden gedeeld tussen generaties. In het algemeen geldt dat risico’s zobreed mogelijk moeten worden gespreid over de huidige en toekomstigecohorten. In een standaardsituatie is de conclusie dat een onverwachte schokmoet leiden tot een gelijke procentuele aanpassing van de consumptie voorde bestaande cohorten. Afwijkingen van deze standaard situatie treden opwanneer er bijvoorbeeld gewoontevorming optreedt (‘habit formation’ –Bovenberg en Van Ewijk, 2012) of wanneer de mate van risicoaversie tussencohorten verschilt. Vaak wordt betoogd dat ouderen meer risicoavers zijn danjongeren. Als dat zo is, dan is het optimaal dat jongeren een groter deel van derisico’s absorberen in hun consumptie dan ouderen. In ruil hiervoor moetenouderen accepteren dat jongeren een hoger verwacht rendement krijgen.1342. IGR via pensioenenEen cruciale vraag is hoe optimale IGR kan worden bereikt binnen een markteconomie.Zoals hierboven beschreven, is het probleem dat niet alle risico’s(bijvoorbeeld loonrisico’s, die werkenden lopen) op financiële marktenworden verhandeld, terwijl ongeboren generaties niet zomaar kunnen delenin de risico’s van de huidige levenden. Er is dus een mogelijke rol voor hetopzetten van regelingen die het falen van de financiële markten kunnenomzeilen en leiden tot een welvaartswinst via een betere IGR. In dit paperbeperken we ons tot IGR via de pensioenen. Alvorens dat te kunnen doen,is het belangrijk een goed overzicht te hebben van de mogelijke vormen vanpensioenvoorzieningen.2.1 ‘Tekstboek’ typering van pensioenvoorzieningenEr zijn meerdere manieren om pensioensystemen in te delen. De indelingendie we in deze sectie bespreken, zijn de standaard indelingen volgens het‘tekstboek’. In de praktijk voldoen pensioenregelingen vaak niet aan het standaardtekstboekformaat. Dat geldt ook voor de Nederlandse pensioenvoorzieningen.Deze beschrijven we later.De eerste manier om pensioensystemen in te delen, betreft de manierwaarop de pensioenen gefinancierd worden. De meest extreme varianten zijneen puur omslagstelsel, waarbij de huidige werkenden de pensioenen van dehuidige gepensioneerden betalen, en een kapitaalgedekt systeem, waarbij depensioenen worden betaald uit de besparingen en de rendementen op dezebesparingen. Dit laatste kan zowel individueel als in een collectief systeem.Mochten de premiebetalingen aan dit systeem worden stopgezet, dan zoudenuit het reeds opgebouwde vermogen de toezeggingen aan de bestaande deelnemerskunnen worden uitbetaald.De tweede dimensie waarlangs pensioensystemen kunnen wordeningedeeld, betreft het onderscheid tussen een beschikbare premieregeling,waarbij de pensioenpremie vooraf is afgesproken (‘defined contribution’,