Toekomst voor aanvullende pensioenen

Governance en pensioenstelseltief van een moeilijk in te schatten toekomst zal deze keuze wel leiden tot eenmeer adaptief pensioensysteem.Meer zekerheid en meer markt…Meer zekerheid en meer markt klinkt paradoxaal, maar wat wij bedoelen isdat het draagvlak voor het pensioensysteem zou kunnen worden versterktdoor de tweede pijler te splitsen in een ‘vast’ deel en een ‘flexibel’ deel.Het vaste deel (naast de AOW) wordt opgebouwd op basis van het aantal jarendat er wordt gewerkt waarbij met de ingelegde premie een eenduidig voorspelbarepensioenaanspraak wordt verkregen. Er is sprake van indexatie en deprincipale financieringsbron is kapitaaldekking. In principe is dit een ‘zeker’pensioen, waarbij risico’s worden beheerst en de overheid een bepaald achtervangrisicoheeft. De omvang van het achtervangrisico dat de overheid loopt,wordt sterk bepaald door de reserves (dekkingsgraad) die het pensioenfondsaanhoudt. Het ‘acceptabele’ niveau van overheidsrisico kan overigens medebepalend zijn voor de omvang van dit ‘vaste deel’ uit de tweede pijler. Andersgezegd, naarmate de dekkingsgraad hoger is, loopt de overheid minder risicoen kan het vaste deel – en daarmee de gegarandeerde omvang van het geïndexeerdepensioen – groter zijn. Voor het flexibele deel loopt de overheidgeen risico. Daar blijft het risico bij de deelnemers. Collectieve beschikbarepremieregelingen zullen hier domineren. Het idee achter deze opsplitsing isom voor lage pensioenen wel zekerheid te kunnen bieden zonder dat dit eente grote last wordt voor de overheid, terwijl voor hogere pensioenen de risico’sevident bij de deelnemers liggen (zie Boot, 2003). Deze oplossing maakt hetmogelijk een grotere duidelijkheid en zekerheid te geven aan deelnemers.In het vaste deel meer zekerheid met een publieke legitimering en in hetandere deel meer risico met een expliciete governance-rol voor deelnemers.Bovenstaande suggesties kunnen complementair zijn. Als er te weinigvertrouwen is in een zorgvuldige implementatie van het collectieve definedcontribution model (bijvoorbeeld dat in de praktijk deze regelingen wordenuitgekleed en te veel risico genereren voor de deelnemers), zou een splitsingin de tweede pijler mogelijk houvast kunnen bieden.Tenslotte een andere denkrichting. Als uitvloeisel van de Europese IORPrichtlijnis in Nederland de Premie Pensioen Instelling (PPI) ingevoerdals apart pensioenvehicle (naast pensioenfondsen en verzekeraars) waarinpensioenactiviteiten kunnen worden georganiseerd. Een PPI kan louterbeschikbare premie pensioenregelingen uitvoeren en is (officieel) een voorlopervan de zogenaamde Algemene Pensioeninstelling (API) die een bredermandaat zou krijgen met de mogelijkheid van garanties, en het afdekken vanlang levenrisico en arbeidsongeschiktheid. 22 Vooralsnog is er alleen de PPI.9322 Zie Boot (2008) en Nijman (2008) voor een nadere uitwerking van de API.