Toekomst voor aanvullende pensioenen

Pensioenopbouw in internationaal perspectiefPensioenopbouw ininternationaal perspectiefMarike Knoef, KeesGoudswaard, Jim Been enKoen CaminadaEen goed pensioensysteem beschermt mensen tegen armoede op de oude dag enhelpt mensen een toereikend pensioen op te bouwen. Om deze doelen te bereiken,hebben landen heel verschillende pensioensystemen. Dit hoofdstuk vergelijkt detoereikendheid van de Nederlandse pensioenen met Chili, Frankrijk, Noorwegen,het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. We simuleren toekomstigepen sioeninkomens op individueel niveau, zodat ook de heterogeniteit in pensioenuitkomstenin beeld kan worden gebracht.1. InleidingIn het kader van de brede maatschappelijke discussie over het pensioenstelselis het van belang om een visie te ontwikkelen op de hoogte van het pensioen,in samenhang met andere financiële bronnen. Willen we vasthouden aaneen norm voor het pensioen als percentage van het inkomen voor pensioneringen, zo ja, welk percentage? En wat is het gewenste relatieve belangvan de verschillende pensioenpijlers in het totale pensioeninkomen? Indieneen dergelijke visie wordt ontwikkeld, is de vraag vervolgens hoe de feitelijkepensioenopbouw zich verhoudt tot de maatschappelijke norm, ofwelde pensioenambitie. Hoeveel mensen halen naar verwachting de gesteldenorm en wat zijn de verschillen tussen groepen? Deze vragen zijn bijzonderactueel. De pensioenen in Nederland worden, onder meer door Mercer(2012) en OECD (2013), internationaal gezien als royaal aangemerkt. Maaronlangs is, met de aanpassing van het Witteveenkader, de fiscaal toegestanepensioenopbouw fors beperkt. Verder worden de pensioenen in de tweedepijler al een flink aantal jaren niet of niet volledig geïndexeerd en zijn zelfs opredelijk forse schaal nominale kortingen doorgevoerd. Voor de komende tijdzijn de indexatievooruitzichten niet rooskleurig. Dat betekent dat de koopkrachtvan de pensioenen onder druk komt te staan. Daar staat tegenover datandere financiële bronnen belangrijker kunnen worden. Zo zullen als gevolgvan nieuwe regels omtrent de hypotheekrenteaftrek meer mensen een nettowaarde in de eigen woning opbouwen, hetgeen ook bijdraagt aan de financiëlepositie na pensionering.In deze bijdrage vergelijken we de pensioenopbouw en de verwachtepensioeninkomens in Nederland met een aantal andere landen. De OECD-97