Prioritaire en symboolsoorten voor soortbescherming in West ...

5.7.1 Inleiding
De grootste soortenrijkdom aan libellen komt voor in van nature mesotrofe tot eutrofe wateren (= matig voedselrijk tot voedselrijk) met
goed ontwikkelde water- en oevervegetaties. Mesotrofe plassen zijn in West-Vlaanderen vrijwel niet meer aanwezig. In de wel talrijk
aanwezige voedselrijke plassen zijn de vegetaties doorgaans slecht tot helemaal niet ontwikkeld. Te grote dichtheden plantenetende (b.v.
Karper) en ongewervelden etende vissen (b.v. Brasem) en een te grote voedselrijkdom (hypertrofie) met algenbloei en troebel water als
gevolg, verstoren het delicate evenwicht in deze plassen. Dat zorgt er voor dat West-Vlaanderen niet zo rijk is aan libellen.
De grote mobiliteit van de meeste soorten kan er echter wel voor zorgen dat nieuwe geschikte gebieden snel gekoloniseerd kunnen raken.
In West-Vlaanderen zijn in totaal 41 soorten libellen waargenomen (De Knijf et al., 2006). Dit is bijna 2/3 van het Vlaamse totaal. Hiervan
planten er zich 29 soorten regelmatig voort. Hiervan zijn negen soorten toevallige zwervers die bijvoorbeeld in warme zomers ver
noordelijk of westelijk uitzwermen. Drie soorten zijn sinds meer dan een halve eeuw uitgestorven en waren altijd zeldzaam geweest.
Zuidelijke soorten nemen toe. De Vuurlibel is zo’n van oorsprong zuidelijke soort en heeft zich definitief gevestigd in de provincie sinds
nauwelijks een vijftiental jaar. De West-Vlaamse populaties horen momenteel bij de grootste van het land, en de soort rukt langzaam
verder op naar het oosten en noorden. Andere zuidelijke soorten worden jaarlijks in toenemende mate gezien, maar de aanwezigheid
blijft vooralsnog marginaal (b.v. Zwervende heidelibel, Zwervende pantserjuffer, Zuidelijke keizerlibel).
De gegevens zijn afkomstig van de databank van de Belgische libellenwerkgroep "Gomphus" (situatie begin 2006, met dank aan Geert De
Knijf).
Tabel 27: Libellen in West-Vlaanderen
Libellen Ooit waargenomen Waarvan
Rode Lijst
Uitgestorven Onregelmatige zwervers en echte dwaalgasten
(voortplanting uitzonderlijk)
Vlaanderen 66 17 6 8
West-Vlaanderen 41 2 3 9
Typische beek- en riviersoorten ontbreken volledig in de provincie door een slechte waterkwaliteit, vaak in combinatie met een slechte
(lees: eentonige) beekstructuur. Soorten van matig voedselrijke tot voedselarme wateren met veel waterplanten komen enkel voor in
reservaten of reservaatwaardige terreinen, nauwelijks of niet daarbuiten. In de veldgebieden in de zandstreek zouden in theorie een
aantal soorten kunnen verwacht worden die ook in de libellenrijke Kempen voorkomen, maar dat is bijna niet het geval. Hier kunnen
diverse redenen voor aangehaald worden :
− subtiele klimaatverschillen tussen het meer Atlantische klimaat in de kustprovincie en het meer continentale klimaat in de Kempen;
− onverontreinigde, waterplantenrijke plassen en moerassen komen in de zandstreek nauwelijks (nog) voor;
− voor enkele soorten van vennen vormen de Kempen de huidige westgrens van hun areaal.
Prioritaire en symboolsoorten voor soortbescherming in West-Vlaanderen
102