zigeuners. - Vijfeeuwenmigratie.nl

- - ---INLEIDING 13Deze romantische ideeën van voornamelijk Angelsaksische tsiganologen wordennauwelijks gedeeld door de meeste 4 Duitse collega's, die vanuit een criminologischezienswijze een geheel andere interpretatie geven. Hoewel zij niet ongevoeligzijn voor sommige kleurrijke aspecten van 'das lustige Zigeunerleben', overheerstbij hen een negatieve teneur: door hun aangeboren karaktertrekken zouden zigeunersals luizen in de pels van de maatschappij leven. Hun beroepen moeten volgensdeze auteurs slechts als een dekmantel voor bedelarij, oplichting en diefstal wordenbeschouwd. Zij karakteriseren hen als lui, lichtzinnig, sluw, wreed en onbetrouwbaar.5De waardering voor en interpretatie van de levenswijze van zigeuners mogenuiteenlopen, over de tweede vraag, wie zijn zigeuners, zijn beide richtingen hetdoor de bank genomen eens. Hoewel tsiganologen zich ervan bewust zijn dat determ zigeuner afkomstig is van de dominante samenleving en gebruikt wordt ombepaalde rondtrekkende groepen mee aan te duiden, stellen de meesten zich nietteminop het standpunt dat het uiteindelijk om één uit India afkomstig volk (of'ras')gaat. Deze opvatting wordt zelfs niet aan het wankelen gebracht door het algemeenaanvaarde inzicht dat achter de term zigeuner in werkelijkheid allerlei groepenschuilgaan, die zichzelf met eigen termen definiëren en zich vaak helemaal niet verbondenvoelen met andere zigeuners. Vandaar dat in de literatuur wel een onderscheidwordt gemaakt tussen 'echte' zigeuners en groepen die door hun levenswijzesterke gelijkenis met hen vertonen en doorlopend met hen worden verward, zoalsde Nederlandse woonwagenbewoners, de Duitse Jenischen, de Travellers inGroot-Brittannië en de Zweedse Taters.Door de eenzijdige gerichtheid op de zigeunergroepen zelf (het etnografische perspectief)houden de meeste studies zich bezig met zeden en gewoonten, taal, uiterlijke.d. De vermeende herkomst uit India fungeert daarbij als rode draad. Dit komtdoordat de architecten van het etnografische bouwwerk (met name fysischantropologen,sociologen, etnografen en taalkundigen) zich voornamelijk richtenop de recente (1ge- en 20e-eeuwse) situatie. De in het heden geconstateerde bevindingenprojecteren zij vervolgens op het verleden, met de - meestal onuitgesproken- redenering: als zigeuners zich momenteel een aparte groep voelen, dan zaldat eeuwen geleden ook wel het geval zijn geweest. 6 Of dat ook werkelijk zo is,heeft nog vrijwel niemand zich afgevraagd. Bovendien wordt het probleem wienu de 'echte' zigeuners zijn, met deze benadering niet opgelost. Geen van de aangelegdecriteria heeft namelijk tot onomstreden resultaten geleid. Daarvoor warende geconstateerde verschillen in taal, uiterlijk, zeden en gewoonten te groot.Tot zover een kort en noodgedwongen versimpeld beeld van de twee belangrijksterichtingen binnen de tsiganologie. De laatste twee decennia is echter zowel het romantischeals het criminologische perspectief zwaar onder vuur genomen? Deaanval werd geopend door Engelse antropologen en sociologen die zich afzettentegen het door de leden van de Gypsy Lore Society zo gekoesterde idee dat zigeunerseen apart ras of volk vormen. 8 Op basis van hun onderzoek onder Engelse'travellers' verwerpen zij de stelling dat zigeuners zich als etnische minderheidsinds de Middeleeuwen afzijdig hielden van de rest van de samenleving en zo hungroepskenmerken hebben behouden. De term zigeuner dient naar hun idee veeleer