zigeuners. - Vijfeeuwenmigratie.nl

DE VOORGESCHIEDENIS (1420-1868) 33toegelaten?8 Het voordeel voor de autoriteiten was dat een vreemdeling op iedergewenst moment weer over de grens kon worden gezet. Deze veronderstelling baseertSwart op een circulaire van 26 mei 1851, waarin de minister van Justitie, naaraanleiding van een brief van de commissaris van politie te Breda,79 de hoofden vanpolitie adviseerde voortaan geen reis- en verblijfpassen meer af te geven aan doorreizendemuzikanten, aangezien deze toch maar korte tijd in Nederland verbleven.Deze circulaire werd eenjaar later (op 28 augustus 1852)80 uitgebreid tot alle kermisreizigers.Uit het onderhavige onderzoek is evenwel gebleken dat er tot na deEerste Wereldoorlog wel degelijk reis- en verblijfpassen werden afgegeven,81 en deVreemdelingenwet dus beter functioneerde dan Swart aanneemt. Toch is zijn constateringover de muzikanten en kermis reizigers voor ons van belang. Blijkbaarbestond bij Justitie een sterk wantrouwen tegenover rondtrekkende vreemdelingendie op kermissen e.d. hun brood verdienden. Dit maken we althans op uit demotivering van de laatstgenoemde circulaire. De minister van Justitie verweesdaarin naar eerdere bepalingen (uit 1827 en 1846), die waarschuwden tegen hettoenemend gevaar dat straatmuzikanten voor de openbare orde zouden opleveren," ... als plegende zij onder voorwendsel van een wettig bedrijf uit te oefenen, op onbeschaamdewijze bedelarij ... "82Kon dit soort vreemdelingen volgens de circulaire uit 1852 nog worden gedoogdzolang zij voldoende middelen van bestaan hadden, dit lag anders ten aanzien vande zogenaamde Hongaarse oliekop ers, die in 1853 83 zonder meer als ongewenstevreemdelingen werden bestempeld. 84 Het betrof hier rondtrekkende Hongaarseen Duitse mannen die met geneeskrachtige wonderoliën en kruiden ventten. 8S Datberoep werd vanaf 1853 als 'onwettig' beschouwd, niet alleen omdat de middelenschade aan het lichaam konden veroorzaken, maar ook omdat de oliekopers ongevraagdbij mensen zouden binnendringen met de bedoeling hen af te zetten. 86Op basis van deze drie circulaires en het debat vanjuli 1849, kan een nauwkeurigprofiel worden gemaakt van het omstreeks 1850 geldende beeld van 'de' onge­Wenste vreemdeling - afgezien dan van de als 'politiek' riskant beschouwde individuen.Het ging steeds om rondtrekkende lieden, die als zelfstandigen voor hunverdiensten afhankelijk waren van de bevolking. Hun activiteiten (muziek en kunstenmaken, verkoop van allerlei huishoudelijke zaken) werden met een wantrou­Wend oog door de justitiële autoriteiten gadegeslagen en veelal als verkapte bedelarijbeschouwd. Zij die aan dit profiel voldeden, liepen vanaf 1853 een grote kansals ongewenste vreemdeling te worden uitgeleid, terwijl degenen die als heidensof zigeuners werden beschouwd, per definitie op een restrictief toelatingsbeleidkonden rekenen.5 ConclusiesDe periode 1420-1750 kan worden aangeduid als het 'eerste verblijf' van zigeunersin Nederland. De in gezinsverband rondtrekkende groepen, die heidens of egyptenarenwerden genoemd, konden aanvankelijk op een welwillende ontvangst rekenen.Vanaf ± 1500 veranderde de houding van de autoriteiten echter langzaammaar zeker en kwam, onder invloed van de door de Duitse Rijksdagen (van 1497,