zigeuners. - Vijfeeuwenmigratie.nl

-~.-DE VOORGESCHIEDENIS (1420-1868) 23konden ze nergens meer naar toe; in heel West-Europa werd hun het verblijf ontzegd.Door deze ontwikkelingen escaleerde het conflict tussen de gewestelijke overhedenen de heidens tussen 1670 en 1730 in snel tempo. De straffen werden steedshardvochtiger en een aantal van hen organiseerde zich in gewapende bendes, diesteeds zwaardere misdaden (tot en met roofmoorden) begingen. Het 'hoogtepunt'van de vervolgingen lag tussen 1700 en 1730, toen de jacht op heidens zelfs eenintergewestelijk èn internationaal karakter kreeg. Dat wil zeggen dat de meeste gewestener hun zo zorgvuldig gekoesterde autonomie tijdelijk voor opzij zetten enovereenkomsten ('conventies') sloten met andere gewesten en zelfs met aangrenzendevorstendommen. l6 Het verst ging Overijssel, waar in 1725 gewapende heidensstraffeloos gedood mochten worden en een jaar later alle heidens vogelvrijwerden verklaard.l7 In de rest van Europa voltrok zich in grote trekken eenzelfdeontwikkeling. lsB De verklaring volgens Van KappenHoe moet deze vervolging nu worden verklaard? Ter beantwoording van die vraagwenden we ons in eerste instantie tot de invloedrijke l9 rechtshistorische studie vanVan Kappen over de geschiedenis van zigeuners in Nederland in de periode1420 - ± 1750. Zijn werk - dat als het gaat om rijkdom van bronnen door geenenkele andere studie in West-Europa wordt geëvenaard - is in hoofdzaak gebaseerdop door de overheden uitgevaardigde maatregelen tegen heidens èn op detegen hen gevoerde processen. Van Kappens visie komt erop neer dat zigeunersde vervolgingen in wezen aan hun eigen parasitaire en criminele gedrag te wijtenhadden. Hij geeft overigens wel toe dat de plakkaten hun vanaf de 17e eeuw vrijwelgeen andere keus lieten dan zich gewelddadig op te stellen, en dat er bij de escalatiedus sprake was van een wisselwerking. De fundamentele oorzaak van het 'probleem'moet volgens hem echter vooral in het karakter en de levenswijze van het'zigeunerras' worden gezocht. Typerend voor zijn zienswijze is de fasering die hijheeft aangebracht in de ontwikkeling van de criminaliteit van zigeuners: 2o1) 1420-1530. Over deze periode is weinig bekend. De zigeuners zijn nog vrijwel geheel'raszuiver' en hun criminaliteit beperkt zich tot zeer geregelde, maar kleinediefstallen en oplichting.2) 1530- ± 1700. In dit tijdvak is op kleine schaal sprake van 'vermenging met inheemsezwervers', waardoor de criminaliteit licht stijgt: landloperij, bedelarij, diefstal (somsmet braak) en oplichting (waarzeggerij).3) ± 1700-1750. De in de vorige eeuwen begonnen 'vermenging' is in deze jaren halsover kop toegenomen, met 'degeneratie' als onvermijdelijk gevolg. Dit komt o.a. totuiting in zware criminaliteit (roofmoorden, georganiseerd bendewezen e.d.).2lZijn analyse is evenwel hoogst discutabel. Van Kappen stelt zich namelijk geheelop het standpunt van zijn gerechtelijke bronnen: het beeld van de heidens dat daaruitnaar voren komt, neemt hij voetstoots over. Als er plakkaten nodig waren, danzullen de heidens het er wel naar heb ben gemaakt, luidt zijn redenering. Bovendien