Beleidsnota Cultuurhistorie 2007-2011 - Cultuurhistorisch Venlo

2 Ontdekking van de stadHet gebied dat thans bekend is als de gemeente Venlo is gelegen in het Maasdal. HetMaasdal is het resultaat van een langdurig proces, waarbij de Maas gedurende tienduizendenjaren in het landschap haar bedding heeft gevormd. Nog steeds zijn in het buitengebiedoude stroomgeulen te herkennen, zoals bij Boekend, Hout-Blerick en ’t Ven, waar eens deMaas meanderde. Omdat de bedding van de Maas in de loop van de tijd nogal eens wijzigde,zijn in het landschap verschillende terrassen ontstaan met afwisselend hoge en lage gebieden.Deze Maasterrassen vormen de landschappelijke onderlegger van het huidige Venloen zijn bepalend geweest voor de vestigingsplaatskeuze van mensen in het verleden. Degrenzen tussen hoge gronden en de riviervlakte waren bij uitstek geschikt als woonplaats.De relatief steile Maasoevers waren aantrekkelijke vestigingslocaties, met name in de RomeinseTijd en gedurende de Middeleeuwen, toen de handel over de rivier in Venlo en laterook in Steyl hoogtij vierde.VenloHandel, transport en ondernemen hebben in Venlo steeds een belangrijke rol gespeeld. Destad is daardoor geworden tot wat het nu is. Venlo is ontstaan op een hogere zandrug aaneen oorspronkelijk moerassige Maasoever. Reeds voor Christus’ geboorte stichtten de Romeinenin de flauwe buitenbocht van de rivier een van de eerste militaire nederzettingen inNederland en maakten hierbij een versterkte Maasovergang. Sporen daarvan kwamen bijwerkzaamheden ten behoeve van de Maasboulevard aan het licht. Venlo werd een kruispuntvan doorgaande landwegen, met de Maas als belangrijke vervoersader. Uitgegroeid tot echtestad maakte Venlo op het einde van de Middeleeuwen een stormachtige ontwikkelingdoor. Het gebied binnen de stadsomwalling werd in relatief korte tijd volgebouwd met nieuwekerken, kloosters en woonhuizen. Bovenal verrees er een groot aantal ‘bedrijfspanden’ voorinventieve ondernemers, die met name in de vijftiende eeuw door handel en transportactiviteitenhun brood verdienden en een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de stadleverden. De ondernemersgeest van de middeleeuwse Venlonaren maakte de stad tot eenbloeiend handelscentrum en een logistiek knooppunt. Venlo’s opname in het internationalehandelsstedenverbond van de Hanze onderstreept de vooraanstaande positie van de stadaan de Maas. De welvaart weerspiegelde zich duidelijk in de rijke vijftiende- en zestiendeeeuwsebebouwing van de binnenstad. Een opvallend aantal bouwwerken uit deze periodebleef, hetzij vaak voor het oog verborgen, tot in onze tijd bewaard.De strategische ligging aan de Maas bezorgde Venlo de rol van vestingstad, met alle gevolgenvan dien. De stad speelde meer dan eens een hoofdrol in belegeringen en oorlogen.Een ingenieus stelsel van muren, aarden wallen en grachten zorgde dan dat Venlo stand konhouden. Dat bleef zo tot ver in de negentiende eeuw. Toen werd de stadsmuur tot op maaiveldniveauafgebroken. Ondergronds bleef daarentegen een groot deel bewaard. Door dekomst van spoorlijnen en wegen kreeg Venlo nieuwe impulsen om zich in rap tempo verderte ontwikkelen als florerende ondernemersstad. Aan de uitvalswegen verrezen monumentaleherenhuizen en de oude binnenstad werd met nieuwe, planmatig opgezette bouwblokkenuitgebreid. Aan de noordkant, in het gebied dat we nu Q4 noemen, is deze negentiendeeeuwseopzet nog zeer duidelijk te zien. Het gebied ten zuiden van de binnenstad en despoorlijn, met name Maaswaard, werd het domein van de ondernemers. Allesbepalend voorhet karakter van dit deel van Venlo was de komst van Nedinsco in 1921. Het opvallendeNedinscogebouw, opgetrokken volgens de internationale architectuurtrant van het NieuweBouwen, is tot de vaste herkenningspunten in het stadssilhouet van Venlo gaan horen. In deperiode na de Tweede Wereldoorlog zette de economische groei pas echt door. Daardoorkon de wederopbouw van de voor een deel verwoeste binnenstad in hoog tempo wordenVoortbouwen op Venlo’s Verleden 9