Beleidsnota Cultuurhistorie 2007-2011 - Cultuurhistorisch Venlo

3 Cultuurhistorie in Venlo: impuls voor kwaliteit en identiteitAandacht voor het historische erfgoed is aan het einde van de negentiende eeuw ontstaantoen de industriële ontwikkelingen voor een ongekend snelle verandering van het landelijk enstedelijk gebied zorgde. Naast fabrieken droegen ook spoorlijnen en nieuwe doorgaandewegen bij aan schaalvergroting en aan een sterk veranderend beeld. Aansluitend zorgden debijbehorende nieuwe en intensievere verkeersstromen voor vernieuwing en intensivering vanhet ruimtegebruik. Deze ontwikkeling zette door tot de dag van vandaag.Op landelijk niveau kwam een georganiseerde zorg voor historisch erfgoed in de loop van denegentiende eeuw op gang en kwam in een stroomversnelling door de opheffing van de vestingstatusvan een groot aantal historische steden, waaronder Maastricht en Venlo. Het opheffenvan de vestingstatus betekende dat stadspoorten en stadsmuren, de ‘beelddragers’van de middeleeuwse stad, in rap tempo werden gesloopt zodat uitbouw en snelle industrialisatievoortvarend ter hand kon worden genomen. Het vertrouwde silhouet van de stedenveranderde daardoor in korte tijd ingrijpend. De economische druk op de gebouwde omgevingnam toe. Zo ook in Venlo.Vanuit het besef dat de snelle transformaties leidden tot forse en snelle aantasting van datgenewat in eeuwen langzaam is gegroeid, werd kort na 1900 een Rijksbureau voor de Monumentenzorgingesteld. Dit bureau, de voorganger van de huidige Rijksdienst voor de Archeologie,Cultuurlandschap en Monumenten, kreeg als taak om een inventarisatie te makenvan monumenten van vóór 1850 die voor rijksbescherming in aanmerking zouden moetenkomen. Het jaar 1850 werd gekozen, omdat de opvatting bestond dat pas van monumentenkon worden gesproken wanneer sprake was van een zekere ouderdom. Het leeftijdscriteriumwerd om praktische redenen op vijftig jaar en ouder gesteld. Een wettelijke bescherming vanmonumenten volgde echter pas in 1961. In dat jaar werd de Monumentenwet 1961 ingesteld.In 1988 werd deze wet herzien.Vooruitlopend op de wetsherziening werd in 1986 het initiatief genomen om tot een landelijkeinventarisatie van zogenoemde ‘jongere bouwkunst’ uit de periode 1850-1940 over te gaan.De belangstelling voor en de bedreiging van deze categorie monumenten nam immers sterktoe. Op basis van deze inventarisatie konden nieuwe ‘jonge monumenten’ voor rijksbeschermingworden voorgedragen. Het hieruit voortvloeiende Monumenten Selectie Project(MSP), dat in onze provincie in 2001 werd voltooid, heeft voor Limburg bijna 700 nieuwe monumentenen 10 nieuwe stads- en dorpsgezichten opgeleverd. Als follow-up worden sinds1999 op landelijk niveau projecten gestart om meer kennis te krijgen van de architectuur enstedenbouw uit de Wederopbouwperiode (1940-1965).Het toenemende besef dat monumentenzorg veel meer behelst dan alleen het beschermenen in stand houden van beschermde monumenten alleen kreeg in 1999 vaste vorm in derijksnota Belvedere. Deze nota, waarvan de ondertitel ‘over de relatie tussen cultuurhistorieen ruimtelijke inrichting’ luidt, geeft een visie over hoe in bredere zin rekening kan wordengehouden met bijzondere sporen uit het verleden. Belvedere gaat niet uit van de gedachtedat alles van waarde behouden moet en kan blijven, maar dat de cultuurhistorie een factorvan afweging moet zijn bij ruimtelijke ingrepen. Belvedere is bedoeld om beleidsmakers,marktpartijen, cultuurhistorische en ruimtelijke beroepsgroepen op nieuwe gedachten tebrengen. Geen wet, geen regelgeving, maar wel een bron van inspiratie voor provinciaal enlokaal beleid, voor concrete ontwerpopgaven en ruimtelijke plannen.Voortbouwen op Venlo’s Verleden 13