Zoogdieren op defensieterreinen - Zoogdierwinkel

wintertellingen worden gevonden. Sindsdienbeweegt het percentage van vleermuizendie tijdens wintertellingen opdefensieterreinen worden gevonden rondde 17% van het landelijke totaal.Wat hebben vleermuizen te zoeken op defensieterreinen?De belangrijkste reden isdat enkele soorten met een ruime landelijkeverspreiding (watervleermuis, baardvleermuis,franjestaart, meervleermuis engewone grootoorvleermuis) voor hun overwinteringzijn aangewezen op veilige, rustige,donkere ondergrondse bebouwing. Endie is in ruime mate voorhanden bij Defensie.Op een dertigtal terreinen (vliegvelden,oefenterreinen en kazernes) zijn in totaalongeveer 225 ondergrondse bouwwerkenaanwezig, zonder militaire functie. Hieroverwinteren jaarlijks tot 3.000 vleermuizenvan maximaal 8 soorten per jaar.Waarom kiezen deze dieren defensieterreinen?Het hierboven gegeven antwoordlijkt voor de hand te liggen: veel buiten gebruikzijnde ondergrondse bebouwing.Maar het antwoord is complexer en moetook worden gevonden in het sociale gedragvan vleermuizen die ondergronds overwinteren.Voor de ruime omgeving van devoormalige vliegbasis Soesterberg (vieruurhokken, 100 vierkante kilometer) isaangetoond dat het gemak waarmeenieuwe ondergrondse objecten in gebruikworden genomen als winterverblijf samenhangtmet de sociale functies die winterverblijvenhebben in het voortplantingsseizoen,in de herfst. Binnen enkelejaren zijn daar ongeveer 35 objecten(keldertjes, ondergrondse schuilplaatsen)beschikbaar gekomen als winterverblijfvoor vleermuizen. En ze zijn, soms zelfsbinnen één jaar allemaal daadwerkelijk ingebruik genomen. Door de beschikbaarheidvan een groot aantal, zij het kleine,winterverblijven is dit deel van de Heuvelrugin 10 jaar tijd ontwikkeld tot een waartrefpunt voor watervleermuizen, van 125jaarlijkse overwinteraars in 1997 tot ruim400 anno 2011. Het aantal gebruikte winterverblijvennam in die periode toe van 7tot ruim 40.Defensieterreinen vormen geen specifiekzomerleefgebied voor vleermuizen. De terreinenonderscheiden zich daarvoor nietvan andere natuurgebieden of urbane gebieden.Door het zwaartepunt op de hogerezandgronden is de betekenis van defensieterreinenvoor vleermuizen beperkt tot desoorten die bossen als leefgebied hebbenzoals franjestaart, baardvleermuizen,rosse vleermuis en de gewone grootoorvleermuis.Voor deze laatste soort vormende vliegvelden en kazerneterreinen methogere aantallen ondergrondse schuilplaatsenwel een aantrekkelijk leefgebied.Grootoorvleermuizen overwinteren bijvoorkeur op korte afstand van hun zomerleefgebieden.Als zich daar geschikte overwinteringslocatiesbevinden dan vormendeze bosgebieden een aantrekkelijk leefgebied,omdat ook winters met strengevorst kunnen worden overleefd. In de winter2010–2011 zijn 270 overwinterende gewonegrootoorvleermuizen aangetroffen opdefensieterreinen, vooral in winterverblijvenin of nabij bosgebieden (m.n. op DePeel, Gilze-Rijen, Soesterberg, Schaarsbergen,Apeldoorn en Woensdrecht).Vleermuizenonderzoek De VleermuiswerkgroepDefensieterreinen beoogtbescherming van en onderzoek aan vleermuizenop defensieterreinen te coördinerenen te faciliteren. Een accent ligt daarbij–historisch gezien- op wintertellingen.Sinds 2000 vinden er gelukkig ook veelvuldiginventarisaties plaats in zomerleefgebieden.Voorafgaande aan bouw- ofsloopwerkzaamheden worden geregeldvleermuisonderzoeken uitgevoerd, enerzijdsom gevolgen met betrekking tot wetgeving(Ffw) vast te kunnen stellen,anderzijds om meer inzicht te krijgen in deverspreiding van vleermuizen. Tijdens dezescans en inventarisaties worden regelmatigkolonieplaatsen gevonden van gewonedwergvleermuis, laatvlieger, gewonegrootoorvleermuis en rosse vleermuis.Toekomst In de komende jaren zal dedynamiek rond defensieterreinen voortduren.Aangenomen mag worden dat de nodigehectares natuurgebied door Defensiezullen worden overgedragen aan nieuweeigenaren. De Dienst Vastgoed Defensiezal ervoor zorgen dat bij overdracht ook debeschikbare beheersinformatie en natuurgegevensvoor het toekomstige gebruik enbeheer beschikbaar komen.Fons BongersDienst Vastgoed DefensieVleermuiswerkgroep DefensieterreinenVan boven naar beneden:Een schotse hooglander. Deze grote grazer is een natuurbeheerder die op defensieterreinen wordt ingezet.Een watervleermuis heeft een onderkomen gevonden in een schakelkast.Een kolonieboom van de rosse vleermuis op de Zwaluwenberg in Hilversum.Zoogdier 22-3 pagina 10