Zoogdieren op defensieterreinen - Zoogdierwinkel

1008060aantal4020027/4 4/5 11/5 18/5 25/5 1/6 8/6 15/6 22/6 29/6 6/7 13/7 20/7 27/7 3/8 10/8 17/8 24/8300200aantaldatum2004) en behoren tot de grijze duinen. Hetjaar 2006 was voor konijnen volgenstransecttellingen uitgevoerd in de Noordduinen(figuur 3) een topjaar.Grijze duinen versus konijnen?Een jaar later, in 2007, zag de eerste auteurdat in het deelgebied ‘Zandloper’ enin het Botgat op meerdere plekken nieuweholen werden gegraven aan de binnenrandvan de zeereep, in delen van het terreindie nog niet door konijnen warengekoloniseerd. Het betrof kleine nederzettingenop tamelijk grote afstand van elkaar,die bestonden uit groepjes van tweetot vier eenvoudige holen. Dit werpt devraag op of de migratie van konijnen naarde zeereep gaat leiden tot de ontwikkelingvan nieuwe grijze duinen. De bodem verandertimmers door een toenemende intensiteitvan activiteiten door konijnen,zoals begrazen, graafwerk waarmee dedikwijls samengekoekte bovenlaag vanGrote KaapVanaf het pad bij Drooghe WeertFiguur 2 Resultaten zoeklichttellingen in de Noordduinen in 2006 (Vermaas & Milder, ongepubliceerd).10002004 2005 2006 2007 2008 2009jaarFiguur 3 Aantalstrends (index) van konijnen langs een vaste route van 1200 m (nulpunt in 2004) in de Noordduinenin 2004-2009. Bron: Nederlandse Ecologische Monitoring, in opdracht van de Gegevensautoriteit Natuur.het zand wordt doorbroken, keutelen enurineren, en aanleg van latrines. Deze activiteitenbevorderen de groei van allerleikruidachtige planten die daar voorheenniet of slechts in kleine aantallen voorkwamen.Het al aanwezige of sluimerendeproces van opeenvolging in de vegetatiezou hierdoor geactiveerd of versterkt kunnenworden. Om deze veronderstelling tetoetsen, vinden vanaf voorjaar 2011 systematischetellingen en karteringen van konijnenholenin de Noordduinen plaatsdoor de eerste auteur.Met dank aan Landschap Noord-Holland,de beheerder van de Noordduinen.Ton Leentvaar is vrijwilliger bij LandschapNoord-Holland,t.leentvaar@quicknet.nlMarijke Drees is werkzaam bij deRijksuniversiteit Groningen,marijke.drees@kpnplanet.nl.Figuur 1 Zoeklichtlocaties in de Noordduinen bij de groteKaap (boven) en het pad bij de Drooghe Weert.Zoeklichttellingen Noordduinen De zoeklichttellingenin de Noordduinen (Vermaas en Milder,ongepubliceerd) vonden plaats op twee vaste punten(figuur 1), en bestreken twee homogene, aan elkaargrenzende, door konijnen bewoonde, grijze duingebieden.Er werd bij ieder zoeklicht geteld binnen eenhalve cirkel met een straal (r) van 120 m. De oppervlaktevan iedere halve cirkel bedraagt (Pi*r²)/2 =(3.1415*120 m*120 m)/2 = 22.619 m² (2,26 ha). Deoppervlakte van beide telgebieden is 4,5 ha. De aantalstoenamein april/mei (figuur 2) heeft waarschijnlijkte maken met een toenemend aantal urendat de konijnen foerageren en dus zichtbaar zijn, terwijlvanaf half mei halfwas jongen niet meer onderscheidenkunnen worden van volwassen dieren,althans niet meer op die afstand en lichtcondities.Daarom gaan wij uit van minimaal 66 volwassen konijnenop 25 mei in beide zoeklichtgebieden samen(dichtheid: 14,5/ha).VHS in de Noordduinen Het Viraal HaemorrhagischSyndroom (VHS) wordt net als myxomatoseveroorzaakt door een virus en is dodelijk voor konijnen.Het VHS-virus is afkomstig uit Australië enkomt sinds 1990 voor in Nederland. Van Dijk & Kelder(ongepubliceerd) constateerden in 2006 bij konijnenin de Noordduinen een goede immuniteittegen VHS, terwijl deze gering bleek in het wat zuidelijkergelegen natuurgebied Het Zwanenwater,waar de populatiedichtheid altijd veel lager was danin de Noordduinen. Toch is sterfte door VHS niet uitde Noordduinen verdwenen. Zo vond Leentvaar ermet name in 2007 nog tientallen dode konijnen. Inandere duingebieden heeft VHS de konijnenpopulatiegedecimeerd.Verder lezen?• Cromsigt, J.P.G.M., V.A.A. Dijkstra, D. Wansink& S.E. van Wieren, 2001. Estimating the qualityof Dutch mammal populations. Vereniging voorZoogdierkunde en Zoogdierbescherming, Arnhem.• Drees, M. & J. Dekker, 2008. Epidemieën inNederlandse konijnenpopulaties. Zoogdier19(2):19-21.• Drees, J.M. en Y. van Manen, 2004. De situatievan het konijn in Nederland. Rapport voorhet ministerie van LNV, www.marijkedrees.nl.Door de begrazing van konijnen blijft een rijke vegetatie met duinroos in stand. Foto Marijke DreesZoogdier 22-3 pagina 6• Landschap Noord-Holland, 2004. VegetatiekaartNoordduinen.