Generatie IV 8. Nikolaas van der Woude, geb. - Nico van der Woude

een verklaring opgenomen, waaruit af te leiden valt, dat ze
mogelijk te Oostijsselmonde getrouwd zijn.
Als kleine jongen werd Albertus als verlatene opgenomen in het
Aalmoezeniersweeshuis te Amsterdam. Dat was het weeshuis voor de
mensen die geen poorter van de stad waren. Het weeshuis is in 1663
gesticht. Het stond aan de Prinsengracht. In 1825 kwam het
Aalmoezeniershuis leeg en werd het verbouwd tot het Paleis van
Justitie 16 . De administratieve gegevens van het weeshuis en allerlei
stukken die op de wezen zelf betrekking hadden, zijn altijd zeer
zorgvuldig bijgehouden en bewaard. Ook over Albertus is dus het
nodige te vinden. Er bestaat een lijvig dossier ‘Almelo’ genaamd 17 .
Albert’s naam is terug te vinden in het boek der verlatenen.
Daaruit blijkt dat hij is binnengekomen op 2-11-1811 18 , hij is dan
tien jaar oud. Hij krijgt in het Groothuisboek nr. 1734. Hij
vertrekt (dat betekent: komt terug) op 5-4-1813 en gaat naar Almelo
op 9-11-1812 19 . Hij blijkt niet alleen: er is nog een zus, Almina
Charlotta Wegter, op dezelfde dag genoteerd, 11 jaar, Groothuisboek
nr. 119. Terug (= nr. vertrek) op 5-4-1813, uitgang op 4-2-1812
naar De Bilt.
De moeder, de wed. Wegter, die den kinderen heeft verlaten volgens
een verklaring op 1-11-1811 20 voor den vredesrechter Adrianus
Cornelus Fabricius, vrederechter in het zesde kanton van het
arrondissement Amsterdam, departement van de Zuiderzee. Dan leggen
Elizabeth Vermeer, oud 61 jaar, weduwe van Hendrik van Kouteren,
naaister, wonende in Amsterdam in de Palmstraat en Hendrica van der
Linden, 23 jaren, huisvrouw van Jan Fris, eveneens woonachtig in de
Palmstraat een verklaring af. Zij zeggen dat ‘zekere vrouw, zich
noemende de weduwe Wegter, doch welker name haar comparanten niet
bekend is.’
De weduwe heeft vier weken in hun buurtschap gewoond en zij had
toen twee minderjarige kinderen, Alemina Charlotta Wegter en
Albertus Wegter. De weduwe Wegter heeft de kinderen acht dagen
geleden, op 24 oktober, verlaten. Zij heeft niet meer naar de
kinderen omgezien en ook haar tegenwoordige verblijfplaats is
onbekend.
Verder: ‘Ik ondergetekende bekenne uit hande van heren regenten te
hebben ontvangen mijne bovengenoemde kinderen, belovende dezelve
nimmer weder ten laste van ‘t godshuis te laten komen, alsmede van
al het nodige te voorzien en goede opvoeding te geeven, Amsterdam
22-1-1813, Johanna de Vries, weduwe Wegtter.’
De correspondentie tussen de administrateurs van het weeshuis en
‘Almelo’ is goeddeels bewaard geleven 21 . Hendrik Jan Colmschate
voert de pen in het Almelose. Albert komt er enkele malen in voor.
Colmschate zal ongetwijfeld handelen in opdracht, maar uit zijn
brieven blijkt duidelijk de onwaarschijnlijke moraal: het weeshuis
betaalt kostgeld en alle andere kosten, terwijl de wezen voor
nagenoeg voor niets werken bij boeren of in de fabrieken in en rond
Almelo. Voor werkelijk alles eisen de Almeloërs een vergoeding en
als er eens iets mis gaat, weigeren zij steevast daarvoor
(financieel) op te draaien.
Albertus is dus eind 1812 22 naar Almelo overgekomen. Hij staat op
een lijst over de jaren 1811-1813 vermeld: ouderdom 12 jaren,
lengte 4 voet en 2 duim. Achter zijn naam staat een kruisje, wat
zoveel betekent als ‘vrijwilliger’. Daarbij staat overigens
aangetekend: ‘ofschoon er onder zijn, die te jonk en te klein
zijn.’
Op 2-5-1813 schrijft Colmschate aan J. Berntz: ‘Albert Wagter is op
UE: aanschrijven overgezonden. Twijfele niet, of hij is wel over
gekomen. De bode voor transport betaald f 6(..)’. In een later,
ongedateerd schrijven 23 wordt duidelijk wanneer en wat zich heeft
afgespeeld. Op 11 maart heeft Comschate een brief van het weeshuis
ontvangen en daarom is Albert op de 19de teuggezonden naar
Amsterdam. Hij is van de lijst (denkelijk ‘werknemers’)
afgeschreven. Tot een ieders verbazing blijkt Albert op de 8ste
(mei?) weer terug in Almelo. Hij vertelde dat zijn vader hem niet
kan en zijn moeder hem niet wil onderhouden en dat zij zelfs een