december 2018 nummer 6

loem draagt en kennelijk van het licht af
groeit. Maar misschien heeft de liefhebber
de plant wel gedraaid.
Het vreemde is dat ik op het internet twee
net iets andere plaatjes van dit schilderij
vind (afb. 7). Let bijvoorbeeld op de klok
bovenin, het openstaande
raam, de hoogte waarop
het lijstje rechts aan
de muur hangt en
het schuin staande
boek op de voorgrond
van het ene
plaatje. Bij beide
plaatjes wordt het
al eerder genoemde
Museum Georg
Schäfer in Schweinfurt
als eigenaar opgegeven
en als datum circa 1850
vermeld. Dit museum
bezit 160 schilderijen
en 120 tekeningen
van Spitzweg en
wordt daarom ook wel
‘Het Spitzwegmuseum’
genoemd. Nergens heb
ik echter een vermelding
kunnen vinden dat er
meerdere versies van Der
Kaktusliebhaber bestaan.
Ik neem aan dat er
geen sprake is van een
vervalsing van een van
beide. Vervalsingen zijn
er wel, want in de jaren
dertig van de vorige
eeuw heeft een persoon,
aangeduid als
Toni, 54 schilderijen van
Spitzweg nauwkeurig nageschilderd
op basis
van kunstplaten
en ansichtkaarten.
Hij signeerde
deze met “nach
Spitzweg”. De
werken kwamen
in handen van
fraudeurs die “nach” weghaalden en deze
werken voor origineel Spitzweg verkochten.
Voor deze zwendel zijn twee oplichters door
de rechtbank in Stuttgart veroordeeld tot
tien jaar gevangenisstraf.
Het beeld van een groene
omgeving met, als het even
kan, een trapje en een muurtje
vinden we in veel schilderijen
van Spitzweg terug. En ergens
op een hoek van zo’n muurtje
vinden we dan vaak een agave
in een sierpot. Zoals in Die
Jugendfreunde (de jeugdvrienden,
afb. 8), maar
ook bij Der Blumenfreund,
Verdächtiger Rauch en Der
Abschied. De meeste afbeeldingen
zijn te vinden via
https://commons.wikimedia.
org/wiki/Category:Paintings_
by_Carl_Spitzweg
Afb. 4: Te koop bij de firma ‘Berliner Zinnfiguren’:
een tinnen Kaktusfreund. Je moet hem wel zelf
beschilderen
In Nederland wordt vaak
nogal geringschattend
gedaan over Spitzweg en
de knusse tafereeltjes die
hij schilderde (‘bijeen gepenseeld’
zoals een criticus
schreef). Vaak valt daarbij de
naam Anton Pieck (die overigens
zeker een bewonderaar
van Spitzweg was). Wat ook
niet erg helpt is dat Hitler
zeer gecharmeerd was van
de schilderijen van Spitzweg.
Dat heeft niet verhinderd
dat zijn werk bijzonder
populair en veel gevraagd
is. Een van de versies van
Der arme Poet werd in 1976
al op 2,5 miljoen
gulden getaxeerd.
Een andere versie
werd in 2012
voor $ 542.500
verkocht.
Zoekend op het
internet kwam ik
282
Succulenta jaargang 97 (6) 2018