Vergroening Warmtevoorziening Vlaamse Huishoudens

17_06_BBL
17_06_03 versie C p. 20/150
Een doorkijk naar 2030 en vooral 2050 wordt niet in de diepte uitgewerkt en enkel op titelniveau
aangehaald. De nood aan een omslag wordt erkend en elementen hiervan worden omschreven. Het
ontbreekt echter aan duidelijke keuzes. De omvang van de werkelijke maatschappelijke opdracht blijft
hierdoor onderbelicht. Een debatopener over structurele en ingrijpende maatregelen blijft afwezig. Dit
is jammer aangezien tal van noodzakelijke maatregelen nog veel politiek debat en maatschappelijke
draagvlakvorming zullen vergen. Hoe langer dit debat wordt uitgesteld, hoe meer kansen zullen gemist
worden en hoe moeilijker ook de opdracht naar klimaatneutraliteit.
Een groot deel van de aangehaalde beleidsmaatregelen zijn verwijzingen of optimalisaties van
bestaande maatregelen- en instrumenten. Deze maatregelen kunnen in praktijk zeker hun verdienste
hebben, net als de onderzoeksvragen die worden geformuleerd. Grote structurele maatregelen en
onderzoeksvragen voor het bereiken van de klimaatdoelstellingen van 2030 en 2050 ontbreken.
Voor de productiedoelstellingen voor 2020 valt op hoe sterk het behalen ervan afhankelijk is zijn van
het gebruik van biomassa bij huishoudens. De hoofdbrok van dit aandeel bestaat uit de verbranding
van biomassa in houtkachels. Dit aandeel is opmerkelijk en doet vragen rijzen over de werkelijke omslag
die we met dit warmteplan inzetten naar een vergroening van onze warmtevoorziening. De
beleidsaandacht voor hinderproblematiek en fijn stof door houtkachels en open haarden lijkt met de
jaren toe te nemen, onder andere door campagnes van de Vlaamse overheid 11 . Een sterke minderhinder
focus van het beleid voor houtkachels en open haarden zou hopelijk kunnen leiden tot een beter
stookgedrag en minder houtstook op bepaalde risicodagen voor de luchtkwaliteit. Een andere insteek
waarover nauwelijks wordt gesproken is die van de vervanging van slecht presterende kachels door
meer energie-efficiënte en meer milieuvriendelijke kachels 12 . Op haast contradictorische wijze zou het
ene Vlaamse beleid (luchtkwaliteit) het andere (energiebeleid) hierin kunnen tegenspreken indien de
Vlaming plots minder met hout zou gaan stoken.
De linken met andere domeinen in het Vlaamse beleid zouden dan ook sterker naar voren moeten
komen. Dit concept van Vlaams warmteplan kan eigenlijk niet los gezien worden van pakweg het
Ruimtelijke beleid, het renovatiepact of het overige economische, milieu- of vergunningenbeleid op
Vlaams of federaal niveau. Het Vlaamse warmteplan zou heel wat inspiratie en kracht kunnen putten
uit de maatregelen die onder meer binnen het renovatiepact werden uitgewerkt met de stakeholders
of uit de voornemens van het witboek Beleidsplan Ruimte Vlaanderen.
De erkenning van lokale besturen, het belang van energie-efficiëntie en restwarmtevalorisatie, de
aanzet voor een gebiedsgerichte aanpak, het besef om natuurlijke vervangingsmomenten te benutten
(bijvoorbeeld vervanging gasnetten) zijn positieve elementen.
Het concept warmteplan maakt geen onderscheid voor de diverse sectoren (residentieel, tertiair,
industrie, landbouw ) waar groene warmte dient geïntroduceerd te worden. Dit zou logisch zijn omdat
de Vlaamse warmtevraag van de verschillende verbruikers zowel naar temperatuurniveau, als naar
afnameprofiel als of toepassingscontext en mogelijke synergiën heel verschillend kunnen zijn. Alleen al
binnen de gebouwde omgeving is er een enorme stedenbouwkundige diversiteit die een aanpak op
maat verdient. Een dorpscentrum is geen buitengebied net als erfgoed in de stad geen moderne
stadsontwikkeling is.
11
Zie bijvoorbeeld de “Slim stoken campagnes”
12
Een moderne energie-efficiënte houtkachel kan bij correct gebruik een rendement van om en bij de
80% behalen terwijl dit voor een open haard of oude/ slecht werkende kachel amper de helft of minder
kan bedragen.