Prestige, professie en wanhoop - WODC

De ideeënwereld van de overvaller 139
Overvallers maken niet vaak gebruik van deze neutralisatietechniek. In die
gevallen dat een dader aanvoerde een overval te hebben gepleegd om een
vriend ter wille te zijn of uit de nood te helpen, betrof dat nooit zijn eerste
overval. Zo pleegde een professional die een lange reeks overvallen op zijn
naam had en - ondanks een zeer ruim bestedingspatroon - genoeg geld had
om te stoppen, nog twee laatste overvallen om vrienden te helpen.
R27: `(...) ik had al zo veel geld verdiend, ik dacht ik kap ermee. Maar een gabber
van me, die woont in ..., die ken ik al heel lang. Die was ondertussen verhuisd uit
Amsterdam, heeft een vriendinnetje, vriendinnetje zwanger, ik kom hem tegen in
december. Hij zegt tegen me: "Ik weet een leuk bankie hier, en ik kan het geld gebruiken,
m'n vriendin is zwanger en die moet bevallen en ik zit op zwart zaad." Ik zeg:
"Weet je wat, we kijken wat we kunnen doen, ik beloof je niks, maar na de feestdagen
kijk ik wel wat we kunnen doen." Toen hebben we het die maandag gedaan, hebben
we die bank in ... gepakt. Hadden we 160.000 gulden. Was een lekkere buit voor
erbij, voor het nieuwe jaar, 80 ruggen de man. Maar het was voor mij echt al genoeg
hè; ik moest niet meer; ik had genoeg geld. Maar toen kwam ik die gabber van me
weer tegen aan wie ik het had beloofd. Ik zeg: "Jongen, ik heb er al eentje gedaan in
het nieuwe jaar wat ik niet zou doen, maar weet je wat, ik heb het jou beloofd, ik heb
het toch al gedaan, dan kan die tweede er ook nog wel bij, ik doe het wel." Maar ik
zeg: "Je weet zelf, met jou gaat het niet zo goed, ik doe het met die andere, blijf jij
maar thuis, wijs mij maar aan, ik doe het en dan krijg jij van mij een mazzeltje." Hij
was al lang blij.'
Het helpen van een vriend, door met of voor hem een overval te plegen, is
een fenomeen dat alleen bij professionals voorkomt. Gezien hun reputatie
als ervaren en succesvolle overvallers is het niet verwonderlijk dat juist
professionals dergelijke verzoeken uit hun vriendenkring krijgen.
Resumerend kan worden gesteld dat overvallers in het algemeen geen spijt
hebben van hun acties. Ze maken gebruik van diverse neutralisatietechnieken
om hun delicten te rechtvaardigen. Alleen wanhoopsovervallers wijzen
daarbij wel eens op zaken waarover ze geen controle hadden; beginners en
professionals nemen de volle verantwoordelijkheid voor hun daden. De
meest gebruikte technieken zijn `het ontkennen van onrecht en schade' en
het `veroordelen van de veroordelers'. De techniek van `het ontkennen van
het slachtoffer' wordt slechts dan toegepast wanneer er sprake was van
fysiek geweld tijdens de overval.
9.4 Morele codes
Overvallers bezitten een stelsel van normen en waarden dat als richtlijn
geldt voor de wijze waarop men zich ten opzichte van mededaders en
slachtoffers dient te gedragen.
De hoogst gewaardeerde eigenschap in de criminele wereld is betrouwbaarheid.
De mate van betrouwbaarheid van mededaders is een van de
belangrijkste en meest problematische kwesties voor de overvaller die besluit
niet solistisch te opereren. Het speelt niet alleen een grote rol bij het
uitkiezen van teamleden (zie hoofdstuk 6), ook bij de uitvoering van de