Prestige, professie en wanhoop - WODC

44 Hoofdstuk 4
voelen. Terugblikkend op hun jeugd ervaren zij de toen genoten vrijheid
als te groot en constateren zij een gebrek aan aandacht. Sommige respondenten
vermeldden ook dat zij vaak de oorzaak waren van deze conflicten
omdat zij - als reactie op het gebrek aan aandacht of de steeds maar weer
opnieuw oplaaiende ruzies-hun heil buitenshuis zochten en zich aan de
invloed van de ouders probeerden te onttrekken. Deze respondenten waren
naar eigen zeggen onhandelbaar, recalcitrant en enkel nog maar met zichzelf
bezig, wat vaak nieuwe conflicten met de ouders opleverde.
Sommige respondenten, die hun vroege jeugd in het buitenland hebben
doorgebracht, kwamen na aankomst in Nederland in de moeilijkheden
omdat ze niet opgewassen bleken tegen de veranderde gezagsverhoudingen.
Vaak gaat het hier om respondenten die pas na de emigratie voor het eerst
onder het gezag kwamen van (een van) de ouders, die andere gedragsregels
hanteerden dan die welke de respondent tot dan toe gewend was. Een soortgelijk
probleem doet zich soms ook voor als een van de ouders na een
scheiding of dood van de partner een nieuwe levensgezel(lin) vindt. Een
aantal jongens liep na een reeks van moeilijkheden van huis weg, sommigen
werden uiteindelijk in een internaat geplaatst. Een typisch voorbeeld
van deze problematiek is het relaas van een respondent die-opgevoed
door zijn oom en tante-op zijn achtste naar zijn in Nederland verblijvende
moeder vertrok:
R01: `Ik moest een heel ander leven gaan leiden. Ik bedoel, ik moest nou in een keer
op tijd thuis zijn. Thuis op tijd eten, leren luisteren. Dat was het grootste probleem,
nog steeds. Ja, het was wel een moeder, maar je zag het niet helemaal als een moeder.
Ik weet niet hoe ik het moet zeggen, maar het was toch heel moeilijk. (...) De eerste
paar maanden waren wel kicken, of zo, maar later kwamen de problemen. (...) Dan
ging ik ergens naar toe, en dan kwam je 's avonds thuis, weet je wel, dat was daar
normaal. Maar hier in Nederland, dat was vanuit school gelijk naar huis. (...) Eh, ik
ging nooit naar school. Mijn moeder dacht dat ik wel naar school ging, maar ik ging
niet naar school. Op een gegeven moment kwam de gemeente bij m'n moeder thuis. En
mijn moeder moest voor de rechter verschijnen. En kreeg een waarschuwing. [Ik] ging
nog niet naar school. En toen kreeg ik "ondertoezichtstelling". Toen moest ik naar een
internaat toe.'
Vier jaar na zijn aankomst in Nederland wordt RO1 voor de allereerste keer
in een internaat geplaatst, waarna er nog verscheidene plaatsingen zouden
volgen. Van de zeven respondenten die in een internaat hebben gezeten,
brachten er twee vrijwel hun hele jeugd in deze instelling door en vijf het
grootste deel van hun adolescentie. Tijdens dit verblijf in internaten worden
veel van deze respondenten voor de eerste keer met verschillende vormen
van criminaliteit geconfronteerd.
R24: `Dus daar kwam ik ook al tussen de jeugdige crimineeltjes die ook al een autootje
los konden maken. (...) Ja, nou toen ging het dus verkeerd, in het jeugdhuis. Van
daaruit heb ik de eerste criminaliteit echt bewust gedaan, inbreken in een kiosk, een
honderd of zes eruit halen, samen met een vriendje. Op die leeftijd, laat ik zeggen,
veertien vijftien jaar, daar omstreeks. Bromfietsen gappen, de grens over Duitsland in,
naar Coevorden, via Coevorden de spoorbaan Duitsland in, opgepakt, daar een inbraak
in een winkeltje, opgepakt worden in een hooiberg door de politie, naar de bajes
gebracht worden. Via de marechaussee teruggebracht worden en daar best wel trots op
zijn, want we kregen dus geen straf en dan ben je altijd trots.'