Inkijkexemplaar KIJK 1-2021

More documents

Recommendations

Info

Tekst: Laurien Onderwater, Naomi Vreeburg, Karlijn Klei, Astrid Kromhout (AS)OPEN DAKBegin 2019 moesten de twee inzittendenvan een Israëlische F-15 eennoodlanding uitvoeren nadat ze op9 kilometer hoogte de cockitkap vanhun toestel kwijt waren geraakt. Inéén klap werden ze blootgesteld aantemperaturen van zo’n 45 gradenonder nul, hevige turbulentie en eenoorverdovend lawaai. Om zoietstijdens de viering van het honderdjarigejubileum van het Tsjkalovtestcentrumte voorkomen, besloothet Russische ministerie van Defensieeen Soe-57-piloot met een opencockpit te laten vliegen. Op eenYouTube-filmpje is te zien hoe hetgevechtsvliegtuig zonder zijn beschermendeplexiglazen ‘dak’ doorde lucht sjeest. Bekijken? Dat kan via:bit.ly/kyk-opendak.Bronnen: Popular Mechanics, The DriveBLAUWTJE LOPENBeerdiertjes hebben een overlevingsvermogenom u tegen te zeggen.Zo verdragen ze extreme temperaturenen kunnen ze lange tijdzonder voedsel, water en zuurstof.Amerikaanse onderzoekers hebbennu ontdekt dat beerdiertjes ookdodelijke hoeveelheden uv-stralingoverleven. Hoe? Door blauw te gloeien.De wezentje scheiden een fluorescerendesubstantie uit. Dit goedjeabsorbeert de uv-straling en loostdie vervolgens gedeeltelijk als energiein de vorm van blauw licht. Echtetaaie rakkers, die beerdiertjes.Bronnen: Biology Letters, The GuardianENERGIEBOOSTNet als veel andere regio’s op onzeaardbol doet ook Zuid-Australië flinkaan duurzame energie. Een op dedrie huizen in deze 1,75 miljoen zielentellende deelstaat is voorzienvan zonnepanelen, en afgelopen jaarkwamen daar nog eens 2500 dakenbij. Daardoor leverden 288.000 zonnesystemenop zondag 11 oktober2020 tussen 12.00 en 13.00 uur 992megawatt aan elektriciteit. Samenmet de 313 MW die werd opgewektdoor de grotere zonnecentrales inZuid-Australië was dat genoeg voorhet volledige lokale verbruik. Kort,maar zeker krachtig dus.Bronnen: AEMO, New AtlasESO/M. KORNMESSERGespot: superzwaarzwart gat trekt eeneen ster aan flardenAstronomen hebben de laatste ogenblikken waargenomenvan een ster die door een superzwaarzwart gat aan stukken wordt gescheurd. En datgebeurde nog relatief dichtbij ook.Als de sciencefictionfilm Interstellar iets duidelijkheeft gemaakt, dan is het wel dat niks veilig is rondomeen superzwaar zwart gat. Zelfs sterren niet.Komen ze te dicht in de buurt van een supermassiefzwart gat, dan trekt de zwaartekracht daarvan dehemelbollen aan flarden. En zo’n zwanenzang hebbenBritse astronomen nu geobserveerd met telescopenvan de European Southern Observatory(ESO).Het opslokken van een ster door een zwart gat heetofficieel een tidal disruption event, maar sterrenkundigennoemen het verschijnsel ook wel spaghettificatie.Want het superzware zwart gat trekt zo sterkaan de ster dat die op slierten spaghetti gaat lijken.Als deze slierten vervolgens in het zwarte gat vallen,komt er een heleboel energie vrij, die astronomenals lichtflits kunnen detecteren.Toch kostte het sterrenkundigen tot nu toe moeiteom dergelijke uitbarstingen waar te nemen doordateen gordijn van stof en puin ze vaak aan het zichtonttrekt. Wat een dergelijk gordijn veroorzaakt? Deenergie die vrijkomt als het zwarte gat een ster verorbert,zorgt ervoor dat een deel van het stellairemateriaal met snelheden tot 36.000 kilometer peruur wordt uitgespuwd. En deze materie belemmerthet uitzicht, zo ontdekten de Britse wetenschappers.De lichtflits die het team met de telescopen mat, isafkomstig van het eerste stuk sliert van de ster dieaan het zwarte gat ten prooi viel. In slechts zesmaanden tijd had het monsterobject de helft van demassa van de ster opgeslokt. De verzwelging van dester door het superzware zwarte gat vond plaats opeen afstand van iets meer dan 215 miljoen lichtjaar,oftewel ruim 2 triljard kilometer. Nog nooit eerdernamen onderzoekers spaghettificatie van zo ‘dichtbij’waar. LOBronnen: Monthly Notices of the Royal AstronomicalSociety, ESO6 1/2021
INNOVATIESVAN EIGENBODEM IN DESPOTLIGHTSHet besteTECH-IDEEvan 2020Nederlandse bedrijven en universiteiten werken hard aan innovatiesom ons leven beter en gebruiksvriendelijker te maken. Ieder jaarkiezen we hier de beste ideeën uit. Dit keer wisten dezetechnologische hoogstandjes het tot onze top 10 te schoppen.CREDITTekst: Naomi Vreeburg en André Kesseler14 1/2021
Page 1 and 2: WWW.KIJKMAGAZINE.NL 1 / 2021 / €
Page 3: 223056361462TECH-TOPElk jaar kiezen
Page 7 and 8: vangerTekst: Renée MoezelaarSteeds
Page 9 and 10: BOEING COMPANYDROMENnaar mach 2,4 (
Page 11 and 12: Noors modelDe Duitse Nicholas Roemm
Page 13 and 14: Tekst: Leo PolakIn juni 1976 kaapte
Page 15: Bij operatierobots als dezestaat de

Inkijkexemplaar KIJK 1-2021

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?