NHA UITGELICHT juli 2021 / nummer 16

# 16 | Pareltjes
als kaarten die verband houden
met deze gebeurtenis en kort na
afloop zijn gemaakt. Samen geven
zij een redelijk gedetailleerd
beeld, vanaf het moment dat de
Anglo-Russische legermacht voet
aan wal zet tot aan hun aftocht
na de nederlagen.
Daar zijn kortgeleden twee
fraaie objecten bijgekomen.
Het gaat om twee uitgeknipte,
gekleurde en ingelijste prenten,
die, afgaand op een opgeplakt
papiertje op de achterzijde, uit
een Franse collectie in de buurt
van Dijon komen. We zien Russische
kozakken in rode uniformen
in heftig gevecht met Bataafs-
Franse cavalerie, in een dramatisch
theatrale setting met een
stervende soldaat in het midden
op de grond.
Voor het
eerst zien we
de Russische
troepen
Boeiend aan deze prenten is dat
we hierop voor het eerst duidelijk
de Russische troepen zien. Op de
andere beelden zien we vooral
de Bataafs-Franse troepen in
gevecht met Anglo-Russische
Prent van Russische Kozakken in gevecht
met de Bataafs-Franse cavalerie, onbekend,
1799-1805.
troepen. Begrijpelijk als je weet
dat die bijna allemaal zijn gemaakt
door dé chroniqueur van
deze gebeurtenis, Dirk Langendijk
(1748-1805), een fanatieke
patriot met een duidelijk Bataafs
perspectief. De maker van de
twee prenten is nog onbekend.
Censuur
In de bibliotheek van het NHA
bevinden zich boeken uit de
negentiende eeuw over die
Brits-Russische invasie in 1799.
Omdat Nederland een vazalstaat
van Frankrijk was, stond drukwerk
dat hier werd uitgegeven
onder censuur van Frankrijk. Niet
verwonderlijk dus dat de boeken
uit die tijd vooral een Frans-
Bataafse invalshoek hebben.
Zo hebben we de volgende pamfletachtige
boeken in bewaring:
Dag-verhaal wegens de landing
der Engelsche en Russische
troupen; ongehoorde wreedheden
door dezelve gepleegt, en
eindelyk de schandelyke aftogt.
Daarnaast is er een verslag dat
ingaat op de heroïsche veldtocht
in Noord-Holland van de Franse
generaal Brune. En ook de patriottische
dichteres Petronella
Moens deed een duit in het zakje
met twee gezangen over de
‘woeste aanval en schandelyke
aftogt der Britten en Russen’.
Aantrekkelijk
Een mooie aanwinst en tegenhanger
is de Engelse uitgave:
A narrative of the expedition
to Holland, in the autumn of
the year 1799. Een verslag van
Edward Walsh, dat al snel na de
Reclame voor
het prachtige
Noord-Holland
Gravure, gebaseerd op de schetsen van
Edward Walsh, 1800.
invasie het licht zag. Wat deze
verzorgde uitgave nog aantrekkelijker
maakt, is de toevoeging
van zeven gravures, die gebaseerd
zijn op de zelfgemaakte
schetsen van Walsh.
Het doel van Walsh met dit boek
lijkt tweeledig te zijn. Naast het
streven naar een goed gedocumenteerd
verslag, wil de schrijver
zijn lezers ook aangename
verpozing bieden. Opmerkelijk is
dat hij in het voorwerk reclame
maakt voor het prachtige Noord-
Holland. En dit laatste kunnen we
nu nog steeds beamen..
8
9