contact_office_magazine_#29_NL

Uitgave 29
Cultuurshock voor de werkomgeving.
Kantoorcultuur: ruimte voor medewerkers.
Grijze zone kantoor:
Hoe kleurrijk is de nieuwe werkomgeving?
Kantoren van over de hele wereld:
Hoofdkantoor McDonald’s in Chicago.

De vele kanten van
de (kantoor-)cultuur.
Dat niet alle culturen hetzelfde zijn, is in gecomprimeerde vorm
zichtbaar op de werkplek. Er bestaat nauwelijks een andere plek waar
zoveel temperamenten elkaar ontmoeten. Overal waar mensen met
elkaar omgaan, ontstaat een sociaal spanningsveld.
In ons essay over kantoorcultuur kunt u vanaf pagina 4 lezen hoe
adviseurs en architecten de moderne kantoorcultuur definiëren en
beleven, en uit elk sociaal spanningsveld een creatieve omgeving voor
de medewerkers creëren.
Wat ook deel uitmaakt van een moderne kantoorcultuur: het Clean
Desk Policy. Dit beleid is de gebruikersrichtlijn voor werkplekken
die vaak door meerdere medewerkers gebruikt worden. Op pagina 14
zien we hoe dit beleid in zijn werk gaat.
Cultuur op kantoor, ruimte voor medewerkers ..................................................................04
Smarter Ecommerce: jonge kantoorcultuur in vintagelook ................................................08
Nuttige zaken voor een dag op kantoor ............................................................................11
Kantooretiquette: gedragsregels in de Open Space ...........................................................12
Clean Desk Policy ...............................................................................................................14
Notino: don‘t worry – be pretty! ........................................................................................15
Grijze zone kantoor: Hoe kleurrijke is de nieuwe werkomgeving? .....................................18
Cultuurshock voor de werkomgeving ................................................................................20
Kantoren van over de hele wereld: hoofdkantoor van McDonald’s in Chicago ..................22
What‘s on your desk, Christoph Thun-Hohenstein? ............................................................25
Showroom ..........................................................................................................................26
In deze uitgave onderzoeken wij bovendien verschillende interpretaties
van New Work, gaan met goede manieren de Open Space in en
houden ons bezig met de vraag welke kleurconcepten het beste voor
de sfeer in kantoorruimten zijn.
Voor de vormgeving van de hoofdkantoren van Notino, Europa’s
grootste online parfum- en cosmeticashop, hebben niet alleen kleuren
voor inspiratie gezorgd. Het oorspronkelijke vormgevingsidee
was, geheel volgens het assortiment van Notino, de visuele interpretatie
van een geurnoot.
Vanaf pagina 20 bezoeken wij kantoren over de hele wereld en ondergaan
daarbij zogenaamd een cultuurshock.
Hoe cultuur letterlijk in kantoorruimten kan worden geïnstalleerd,
ontdekt u met een kijkje in het hoofdkantoor van McDonald‘s in
Chicago.
Tot slot nog een kunstvoorbeeld uit de architectuur: het kantoor van
Christoph Thun-Hohenstein, Algemeen Directeur van het Museum
voor Toegepaste Kunst in Wenen.
En dan zeggen we nu: veel plezier bij het - culturele - lezen.
Markus Wiesner
Uitgever: Wiesner-Hager Möbel GmbH, Linzer Straße 22, A-4950 Altheim, T +43/(0)7723/460-0, altheim@wiesner-hager.com, www.wiesner-hager.com,
thinknewwork.com; concept/redactie: Wiesner-Hager, plenos creative; lay-out: plenos creative, plenos.at; gastauteur: Wojciech
Czaja; typ- en drukfouten voorbehouden; 10/2019.
2 contact
contact 3

Office Concepts
Kantoorcultuur:
instructie voor
siësta en ballenbak.
Bedrijfscultuur klinkt goed. Laten we gewoon leuke ruimten voor
onze medewerkers maken! Maar opgelet: zo eenvoudig is dat
niet. Het ruimtelijke aanbod moet in elk geval op de ziel van het
bedrijf worden afgestemd.
Voor de meeste mensen die naar Thailand reizen, is
het adres Chaeng Wattana gekoppeld aan slechte ervaringen.
De lange straat in het noorden van Bangkok is
een test voor de zenuwen, maar hier bevindt zich wel
het Ministerie van Buitenlandse Zaken met
instellingen voor visumaanvragen en werk- en verblijfsvergunningen.
Hier moet u gemiddeld meerdere
uren wachten.
Sinds enkele maanden kan het lange wachten echter in
de waarste zin van het woord worden versneld. Op de
tweede verdieping van het reusachtige Ratthaprasanabhakti-gebouw,
met een bedekt atrium met ruimte
voor vakbeurzen en evenementen, is een 412 meter
lange loopband met in totaal drie banen ingericht.
Pictogrammen op de vloer geven informatie over de
te kiezen snelheid: walking, jogging, running. Via
een app, die u op uw smartphone kunt installeren,
kunt u dat wat u aflegt bijhouden, meten en opslaan.
Op informatieschermen op de route staat uw naam
gemarkeerd.
“Sky Running” is de officiële titel van deze indoor-installatie.
Het is een van de uniekste projecten van de
vastgoedontwikkelaar Dhanarak Asset Development
in Bangkok en trekt ook veel media-aandacht. Een
belangrijk aspect hierbij is, dat de loopband niet alleen
beschikbaar is voor de medewerkers, maar ook voor
cliënten en mensen die een visum of vergunning
komen aanvragen. Ook gasten die liever in de airconditioning
bewegen in plaats van in de straten van
Bangkok de uitlaatgassen te inhaleren, zijn van harte
welkom.
De ruimte als belofte
“Een geweldig project”, zegt Martin A. Ciesielski, die
in 2017 in Berlijn de ”Schule des Nichts” (school van
het niets) oprichtte hier nu als Head of Nothing werkzaam
is. Hij houdt zich bezig met bedrijfsadvies, social
prototyping en training in digitale leidinggevende
vaardigheden. “Maar dergelijke exotische aardigheden
op kantoor moeten in elk geval bij de desbetreffende
bedrijfscultuur passen. Als dat niet het geval is, als de
loopbanden, tafelvoetbal, hangmatten, slaapnissen en
ballenbakken niet de ziel van het bedrijf weerspiegelen,
zal dit binnen de kortste keren leiden tot spanningen
in het team.” In zekere zin zegt Ciesielski dus
dat dergelijke gadgets en ruimtelijke inrichtingen als
belofte geïnterpreteerd moeten worden. “Een ballenbak
belooft een coole, casual bedrijfscultuur, waarin
het geoorloofd is op een bepaald tijdstip van de dag
een pauze te nemen en tussen de plastic ballen te gaan
zwemmen. Als de bedrijfscultuur deze weliswaar in
materiële zin realiseerbare, maar in de regel immateriële
belofte echter niet kan houden, werkt dat averechts,
want dan is alles gewoon niet meer dan nep en kan dat
uiteindelijk meer schade dan nut opleveren.”
Ook Bernhard Kern, directeur van Roomware
Consulting GmbH, waarschuwt voor te veel plezier
ten koste van authenticiteit: “Er zijn echt wel
4 contact
© Shutterstock
contact 5

Office Concepts
bedrijven waar het bij past om een loopband, een
fitnesscentrum, een glijbaan, een gondel of een door
street-art-kunstenaars verfraaide keuken te installeren.
Ik waarschuw echter nadrukkelijk voor het gebruik
van dergelijke elementen als marketinginstrument
en valse employer-branding. In ieder geval moet het
ruimtelijke aanbod passen bij de ziel van het bedrijf.
Eerst de cultuur, dan de ruimte.” Dat is ook
van toepassing op de kantoorlay-out met
Open Space-oplossingen en desk sharing
met Clean Desk Policy. Volgens Kern zal
een voelbare ongelijkheid tussen ruimte
en cultuur vroeg of laat hoe dan ook tot
conflicten leiden.
Het woordenboek van de siësta
“Werkplekken zijn in feite leefruimten.
Daarin wordt de in wezen als privé bestempelde
alledaagse dag voortgezet“, schrijft
de gepensioneerde sociaalpsycholoog en
voormalig directeur van de Berlijnse Hogeschool
voor Economie en Rech, Peter Heinrich, in zijn
bij Springer verschenen woordenboek over micropolitiek.
“De uren die iemand elke dag doorbrengt op de
werkplek, zijn geleefd leven en de kwaliteit daarvan is
ook afhankelijk van de aandacht die het bedrijf en de
werkgevers besteden aan de vormgeving van de werkomgeving.
Daarmee wordt zowel de ruimtelijk-fysieke
alsook de sociaal-communicatieve omgeving bedoeld.”
Op die manier bekeken, zou men met de ruimtelijkheden
op kantoor de juiste weerspiegeling moeten
bereiken en er vooral behoedzaam mee om moeten
gaan - of het nu gaat om think-tanks, geanimeerde
middenzones of contemplatieve stiltekamers voor een
siësta of voor het uitoefenen van religieuze rituelen.
Een dergelijke ervaring heeft architect Michael
Anhammer, partner bij het Weense kantoor
Franz&Sue, aan den lijve ondervonden. De twee kleine
kantoren Franz en Sue zijn binnen korte tijd gefuseerd
en gegroeid tot in totaal 50 medewerkers. In hun
nieuwe bedrijfspand in de wijk Sonnwendviertel, het
reusachtige stadontwikkelingsgebied in het achterland
van het Weense centraal station, creëerden Franz&Sue
een architectenbureau van twee verdiepingen met een
arena over de gehele begane grond, gesprekscabines,
Hoe
duidelijker
de doelen
geformuleerd
worden,
des te beter!
spreekstoelen, twee balkons, een groot terras en zelfs
twee boven elkaar aangebrachte slaapnissen, die doen
denken aan een klassieke slaapwagon in de trein.
Sinds begin dit jaar is het nieuwe kantoor in gebruik
genomen.
“Wij hebben de ruimte vormgegeven en zijn daarbij
uitgegaan van het feit dat de cultuur bij
onze medewerkers informeel en ongecompliceerd
moet zijn“, zegt Anhammer.
Maar toen merkte men: wat binnen een
klein team goed functioneert, vereist in
een kantoor met 50 man bepaalde regels
en een door de leidinggevende geïnitieerd
communicatieproces. “In de eerste weken
wisten onze medewerkers niet of en hoe
ze gebruik konden maken van de door
ons gecreëerde recreatieruimten. In de
tussentijd hebben wij een format genaamd
High-Five ingericht, dat om de vier tot
zes weken plaatsvindt en waarbij de vijf
partners vijf gekozen afgevaardigden van
het team ontmoeten. Tijdens deze ontmoetingen
werken wij samen aan onze kantoorkwaliteit en
organisatiecultuur. Wij hebben zo‘n oral-history met
onderhandelingsspeelruimte allemaal veel liever dan
strenge, meetbare spelregels.”
Duidelijke formulering van de doelen
Deze processen, bevestigt ook Sabine Zinke, zijn voor
elke kans binnen het bedrijf van essentieel belang:
“Een ruimtelijk ideaal moet altijd in harmonie zijn
met de definitie of met de verandering van een cultureel,
een technisch, een economisch ideaal“, zegt het
hoofd van de afdeling “Arbeidsmarkten veranderen”
van het Weense consultingbedrijf M.O.O.CON. “Hoe
duidelijker de doelen geformuleerd worden, des te
beter! Niets is contraproductiever dan lege marketingwoorden,
waarvan men de inhoud niet echt goed
doordacht heeft.” Dat geldt met name voor trendbegrippen
zoals flexibiliteit, slim werken en transparant
communiceren.
“Ik druk eenieder op het hart,” zegt Zinke, “om ook
te denken aan de consequenties en wisselwerkingen:
stel je voor het medium-management verliest zijn
afzonderlijke kantoren en loopt de Open Space in:
welk effect heeft dat op de alledaagse werkdag? Hoe
veranderen de communicatieprocessen dan? En welke
bijdrage kan men leveren om te zorgen dat medewerkers
deze verandering niet als controle interpreteren?”
Dat alles vraagt om communicatie, discussie en overeenstemming
- bijvoorbeeld in de vorm van regelmatige
neighborhood-councils.
Focus op de ziel
Dat men bij dergelijke adviesraden en strategie-workshops
altijd achter de façades en schermen moet
kijken, weet Jens Kapitzky, die van 2010 tot 2015 aan
het hoofd van de Oostenrijkse bondsuitgeverij en
tegenwoordig in Schleswig-Holstein de in organisatieadvies
gespecialiseerde Metaplan-academie leidt.
“Ruimte en bedrijfscultuur kunnen een schitterende
harmonie met elkaar aangaan. Maar daarvoor moet
men wel diep graven“, zegt Kapitzky. Hij verklaart:
“In elke organisatie zijn er drie niveaus en wel de
showkant, de formele kant en de informele kant. Sla
de showkant over! Daar vindt u meestal alleen maar
naïeve loze woorden, waarmee het bedrijf zich officieel
en op basis van marketing opleukt. Als er een duurzame
verandering moet worden aangebracht, dan moet
dit hoe dan ook aan de formele en informele kant
gebeuren. En dat gaat alleen als men aandacht besteed
aan de medewerkers, aan hun voorkeuren en eigenheden
heel diep vanbinnen, en aan de ziel van het
bedrijf - dus aan alles wat alle betroffenen merken en
weten en wat nergens geschreven staat.”
Volgens een Gallup-studie die vorig jaar werd uitgevoerd,
verricht 71 procent van de Duitsers enkel
nog werk volgens voorschrift. 14 procent geeft zelfs
aan vanbinnen reeds ontslag te hebben genomen. De
cijfers zijn alarmerend. Er moet dringend worden
gehandeld.
Wojciech Czaja
6 contact
© Shutterstock
contact 7

Interview
Cultuur
is de set
gefundeerde
handelswijzen die
een maatschappij
creëert.
© smec
Smarter Ecommerce:
Jonge kantoorcultuur in vintagelook.
Als u aankomt bij de binnenplaats van de tabakfabriek Linz, daalt er een ongewone rust over u neer.
Het kabaal van de stad wordt uitgebannen door bakstenen muren en wat overblijft is de bedrijvigheid
van de mensen die hier werken. Met de goederenlift gaat het naar de vierde verdieping. Vanaf daar
kunt u de moderne stad zien door grote ramen, terwijl de scheuren in de oude tegels getuigen van
de allang vergane industriële tijd.
Wij hebben het dienstverleningsbedrijf Smarter
Ecommerce – kortweg smec – bezocht, dat zijn
nieuwe hoofdkantoor in de tabakfabriek Linz heeft
gevestigd. Op 1700 vierkante meter ontwikkelen 120
medewerkers softwareoplossingen voor de zoekmachinemarketing.
Daarbij mogen zij zelf weten of ze in
het Working Café, aan een van de vele desk-sharingplekken
of in de Silent Room werken. Directeur Jan
Radanitsch begroet ons met een stuk chocoladetaart
in plaats van met het standaard kopje koffie. “Vandaag
vieren we ons 12-jarig jubileum.” Wat een mooie gelegenheid
voor een interview over de ontwikkeling van
de kantoorcultuur in de 21e eeuw.
In 2007 heeft u uw bedrijf samen met uw collega
Christian Gorbach opgericht en 10 jaar later heeft uw
bedrijf Smarter Ecommerce een nieuw kantoor in de
tabakfabriek Linz. Wat was voor u het belangrijkst bij
het zoeken naar een nieuwe locatie?
Omdat wij sterk zijn gegroeid, is het laatste kantoor al
driekwart jaar na intrek te klein geworden. Onze afdelingen
werden over verschillende verdiepingen of over
andere locaties in de stad verdeeld. Onze verschillende
afdelingen moeten in de softwareontwikkeling veel
met elkaar bespreken en samenwerken. Daarom vond
ik het belangrijk dat wij iedereen op één groot opper-
© smec
vlak kunnen onderbrengen en er voldoende ruimte is
voor groei. Een verder criterium was dat we dicht bij
het stadcentrum zitten. Ik vind het fijn om na werktijd
naar buiten te lopen waar het stadsleven op mij wacht.
In de tabakfabriek Linz heeft het campuskarakter
zich bovendien in de afgelopen twee jaar sterk verder
ontwikkeld.
Wat vond u met name belangrijk bij de planning en
realisatie van het nieuwe kantoor? Waar haalde u uw
inspiratie en motivatie vandaan?
Wij vonden het belangrijk dat we een gezamenlijk
middelpunt zouden hebben waar de medewerkers
elkaar konden ontmoeten. Daarom hebben wij een
grote centrale zone in de vorm van een open
gezamenlijke keuken gecreëerd en in de
vleugels afgezien van voorzieningsunits.
Uiteraard zijn er daar ook
mogelijkheden voor samenwerking
en korte teamgesprekken,
maar in ons Working Café
spreken de medewerkers van
verschillende afdelingen in
de loop van de dag altijd weer
af voor een snel kopje koffie,
lunch of een brainstormsessie.
Het tweede belangrijke punt was
om het karakter van dit historische
gebouw in ere te houden. De ruimten
moeten in balans blijven en dat lukt alleen
Jan
Radanitsch,
CEO smec
als ik de geschiedenis leer kennen en daar een
plekje voor vrijhoud. De gebruikssporen horen bij het
fabrieksgebouw en nu ook bij ons.
Met betrekking tot het desk-sharing-concept hebben
wij andere kantoren bezocht en ons laten adviseren
© Jürgen Grünwald
door architecten. We hebben daar ook onze eigen medewerkers
bij betrokken. In meetings kwamen sprekers
van de afzonderlijke afdelingen samen en hebben ze
besproken wat zij belangrijk vinden en hoe wij dat het
beste kunnen realiseren.
Wat waren de grootste uitdagingen tijdens de verbouwing
en hoe heeft u deze opgelost?
Vanwege de geringe hoogte van de ruimten was het
lastig een optimaal ventilatieconcept voor de grote
ruimten te integreren. Om de oude muren te kunnen
behouden, werkten we samen met de Monumentenzorg.
De centrale gang werd toentertijd door architect
Peter Behrens in een licht gebogen vorm gebouwd.
Deze hebben wij vrij van techniek gehouden
om deze “banaan” onaangetast te laten.
Hoe interpreteert u het begrip
“kantoorcultuur“? Welke rol speelt
architectuur daarbij?
Cultuur is de set gefundeerde
handelswijzen die een gemeenschap
creëert. Ik herinner mijn
medewerkers er steeds weer aan:
iedereen die hier binnenkomt,
helpt de kantoorcultuur vorm te
geven. Ik kan als directeur niemand
dwingen zich in te mengen in de
gemeenschap, maar ik kan wel randvoorwaarden
stellen. Klimaat, akoestiek en ruimtelijke
vormgeving zijn essentiële factoren om ervoor te zorgen
dat men zich lekker voelt op de werkplek. Ik denk
niet dat medewerkers meer presteren alleen door meer
te werken. Ze moeten het werk ook effectief, op het
8 contact
contact 9

© Sabine Kneidinger Photography
Interview
juiste tijdstip en op de juiste plek kunnen uitvoeren.
Ons Working-Café wordt bijvoorbeeld niet alleen gebruikt
tijdens pauzes, maar ook als ontmoetingspunt
voor besprekingen.
Churchill zei ooit: “Eerst vormen wij onze
gebouwen, dan vormen zij ons.” Hoe kijkt
u daar tegenaan met betrekking tot het
leven op kantoor, specifiek in uw bedrijf ?
We hebben er vooraf natuurlijk veel
over nagedacht en bewust enkele dingen
opengelaten en geobserveerd hoe die zich
ontwikkelden. Bijzonder interessant was
de ontwikkeling van de grote kantoorruimte,
waar men eerst sceptisch tegenover
stond. Het geluidsniveau werd automatisch
minder - zo heeft de Open Space
de manier van werken van de medewerkers gevormd.
Het feit dat wij de 110 meter lange en 4 meter brede
gang open hebben gelaten, kan ook als ruimteverspilling
worden gezien, omdat deze gang nu alleen maar
fungeert als gang. Een positief bijkomende effect: de
gang brengt mensen samen.
Uw medewerkers mogen zelf hun werkplek kiezen. Welke
ruimtelijke maatregelen heeft u getroffen om ervoor te
zorgen dat dit desk-sharing-concept als positief wordt
ervaren?
In het begin leverde het voor sommige mensen stress
op. Maar langzaamaan is men eraan gewend geraakt.
De desk-sharing-plekken worden niet veel onderling
gewisseld. Waar de medewerkers werkelijk van profiteren,
is de mogelijkheid om verschillende zones te kunnen
gebruiken - afhankelijk van wat voor hun actuele
taken het meest geschikt is. Voor speciale projecten
kunnen ook tijdelijk tafels voor een team worden
gereserveerd. Wij creëren structuren, proberen deze
weer open te breken en te verbeteren - flexibiliteit is
hierbij gevraagd.
Waar de
medewerkers werkelijk
van profiteren,
is de mogelijkheid om
verschillende zones te
kunnen gebruiken.
Desk-sharing-concepten zijn over het algemeen gekoppeld
aan een Clean Desk Policy. Hoe wordt dat beleid
binnen uw bedrijf gehandhaafd?
Er zijn voldoende kluisjes voorhanden.
Daar worden na werktijd de persoonlijke
voorwerpen, laptops enz.
in opgeborgen. Wij controleren onze
medewerkers echter niet, want zij
maken elkaar onderling attent op het
naleven van bepaalde regels. Via de
instant-messaging-dienst wordt men
attent gemaakt op dingen als vergeten
koffiemokken: een beetje zoals in een
grote leefgemeenschap.
Uw bedrijf biedt een deel van het kantoor
ook als coworking space aan. Hoe
ziet dat concept er concreet uit? In hoeverre beïnvloedt
dit “openstellen” van uw bedrijf de cultuur van het kantoor
en het werk van uw eigen medewerkers?
Vanwege onze groei hebben wij meer kantooroppervlakte
gehuurd dan wij aanvankelijk nodig hadden. We
hebben een deel van onze kantoorruimten aangeboden
aan een start-up-onderneming. Wij hadden voor
ogen dat er een uitwisseling zou plaatsvinden, ook al
zou dat op een ander gebied van kunstmatige intelligentie
zijn. Natuurlijk heeft dit openstellen het bedrijf
beïnvloed. Daarom is het belangrijk dat dergelijke projecten
voor alle medewerkers goed voorbereid worden
en er regels worden opgesteld, zodat het samenleven
voor alle betrokkenen voordelig werkt.
Als u in de toekomst kijkt: hoe ziet u de verdere ontwikkeling
van het samenspel tussen kantoorcultuur en
architectuur?
Dat houdt mij heel erg bezig. Wij hebben het privilege
ons in een echt coole architectuur te bevinden, die
natuurlijk ook bepaalde beperkingen heeft, maar
voldoende speelruimte biedt voor omvorming. De
werkomgeving kan de efficiëntie van het werk aanzienlijk
ondersteunen of verlagen. Architectuur moet
er niet alleen mooi en geordend uitzien, zij moet ook
mobiliteit mogelijk maken. Wij moeten leren om met
de eenvoudigste middelen en met oude gebouwen een
omgeving te creëren waarin mensen zich op hun gemak
voelen. Wij moeten in de toekomst hulpbronnen
sparen en inzetten op kwaliteit en niet op kwantiteit.
© FEEDLY
Trendwatching
Nuttige zaken voor
een dag op kantoor.
AirBar –
touchscreen à la minute
Met de AirBar kan elke laptop via een
eenvoudige USB-plug-in worden veranderd
in een apparaat met touchscreen.
De Bar creëert een onzichtbaar lichtveld
over het beeldscherm. Als dit lichtrelais
wordt onderbroken, stuurt de AirBar de
betreffende signalen naar de laptop - en
verandert zo in een touchscreen.
Heel praktisch.
Feedly – alle berichtenfeeds
in één app
© Shapr
Alle berichten in één app: Met Feedly kunt u newsfeeds
van talloze berichtenaanbieders in één app verzamelen.
Bovendien heeft u de mogelijkheid om lijsten
met categorieën van verschillende nieuwsberichten
aan te maken.
Ember Coffee Mug –
nooit meer koude koffie
Koude koffie is goed voor je? Misschien. Maar de
meeste mensen drinken hem liever heet. De Ember
Coffee Mug zorgt ervoor dat uw koffie op kantoor
niet koud wordt. De via een app te configureren
koffiemok is niet alleen een echte blikvanger, ook de
techniek is formidabel: via de app stelt u de gewenste
temperatuur van het drankje in, dan krijgt u een
berichtje als de inhoud van de mok gereed is om te
worden gedronken. Bovendien kunt u diverse drankjes
vooraf instellen - zodat ook theedrinkers blij zijn met
de Ember Mug.
© AIRBAR
© Ember
10 contact
contact 11

Office Life
De kleine
Open-Spaceetiquette.
Een straal van een meter. Zo definieert antropoloog
Edward T. Hall de afstand tussen
twee of meerdere mensen die iedereen als
aangenaam ondervindt. In het Open-Spacekantoor
is het niet altijd gemakkelijk om deze
afstand aan te houden. Het gezamenlijke
werk in de grote ruimte kan goed functioneren
als iedereen zich aan bepaalde regels
houdt. Daarbij geldt: de eigen persoonlijke
ruimte houdt daar op waar de grenzen van
de collega beginnen.
Om zeker te stellen dat de open ruimte niet verandert
in een beroepsmatig vacuüm dat tussen mensen in
hangt, bieden wij u een overzicht van de gedragscode
in een grote kantoorruimte. Vooraf: de ideale oplossing
bestaat niet. Wat belangrijk is, zijn voordelige
compromissen voor de gemeenschap om onder de
Open-Space-voorwaarden zo goed mogelijk te kunnen
presteren.
Bij alle potentiële problemen zou de bereidheid tot
collegiale compromissen op de voorgrond moeten
staan. Aangezien we gemiddeld acht uur per dag op
kantoor doorbrengen, zouden we de werktijd ook als
leeftijd moeten beschouwen.
Geluidsoverlast
Om productief en geconcentreerd te kunnen werken,
hebben de meeste mensen rust nodig. Wat moet men
dus doen wanneer men een of meerdere collega‘s van
het type “menselijke luidspreker” in de grote kantoorruimte
bij zich heeft zitten?
Tip 1: zelfbescherming. Van koptelefoons tot oordopjes
is alles toegestaan, als de baas er maar toestemming
voor geeft.
Tip 2: bescherming van anderen. Spreek de luidruchtige
collega er nadrukkelijk maar vriendelijk op aan.
Veel mensen zijn zich er niet van bewust dat ze aan de
telefoon te hard praten. Indien er niets verandert aan
het gedrag van de luidspreker: of tip 1 opvolgen, of
tijdens bijzonder luidruchtige fases de punten op uw
agenda afwerken die minder concentratie vereisen.
Geurtjes
Een van de vaakst voorkomende conflictpunten in een
grote kantoorruimte: exotische maaltijden of de klassieke
broodjes met ‘Leberkäse’ (Duits gehaktbrood)
zijn uit den boze in open kantoorruimten.
Tip: als de bloedsuikerspiegel daalt, staat het een
welwillende collega netjes om te kiezen voor snacks
die geen sterke geur hebben, zoals noten of groenten.
Als men dan toch meer behoefte heeft aan kruidencombinaties
die de concentratie belemmeren of sterk
ruikende maaltijden, is de pauzeruimte daar de aangewezen
plek voor. Daar kunnen liefhebbers van geurig
en kruidig eten samenkomen en genieten.
De vaakst
voorkomende
conflictoorzaken
op een rijtje:
Kamertemperatuur
Van de drie dingen die het vaakst wrijvingen veroorzaken
in een Open Space, staat omgevingstemperatuur
bovenaan. De optimale kamertemperatuur ligt
theoretisch gezien bij 21 tot 22° C. Maar niet iedereen
is het daar altijd mee eens op kantoor. De grenzen
tussen een aangename temperatuur voor de een en
een golf van koude rillingen voor de ander zijn vaag.
Vaak worden deze grenzen hardvochtig afgebakend en
verdedigd, wat ook begrijpelijk is.
Tip: blijf pragmatisch. Spreek vaste ventilatietijden
af met collega‘s, zodat subtropische temperaturen
of Arctische flair worden voorkomen. Ook de eigen
kledingstijl kan verkoelend of verwarmend worden
aangepast, mits geschikt voor op kantoor.
12 contact
© Shutterstock
contact 13

Office Life
Referentieverhaal
Clean Desk:
Tijd om op te ruimen!
Bij veel bedrijven mogen de medewerkers zelf hun werkplek kiezen in de vorm van
desk sharing. Zo hebben individuele medewerkers geen vaste werkplek meer nodig,
maar wel duidelijke gebruiksrichtlijnen, oftewel Clean Desk Policy.
Dit zogeheten Clean Desk Policy staat standaard
in de arbeidsovereenkomsten en geldt
voor alle medewerkers en projectgroepen – met
inbegrip van het management. Voor laatstgenoemde
kunnen uitzonderingsregelingen worden
ingevoerd, mits de ruimte het toelaat.
Invloed van het Clean Desk Policy op de
arbeidsroutine.
Een Clean Desk Policy wordt ingevoerd door bedrijven
die werken met gevoelige gegevens, desk sharing
aanbieden of klantencontacten onderhouden. Om
gevoelige gegevens te beschermen, moeten documenten
– elektronisch en op papier – veilig worden opgeborgen.
Afhankelijk van de bedrijfsbranche zijn dat
facturen, klantengegevens en ontwikkelingsplannen.
Bij desk sharing wordt de werkplek gedeeld en moet
schoon achter worden gelaten. De arbeidsmotivatie
daalt op het moment dat vieze koffiemokken moeten
worden opgeruimd. Bij regelmatig klantencontact
staan professionaliteit en neutraliteit op de eerste
plaats. Externe personen moeten een neutrale en nette
eerste indruk krijgen.
Gapende leegte in
plaats van aantrekkelijke
aankleding
Motto: Clean Desk Policy
PLAN: Plan uw dag voordat u met uw werk begint en
plaats alleen spullen op uw bureau die u ook daadwerkelijk
nodig zult hebben.
PROTECT: beveilig uw documenten. Doe ze in
fysieke of digitale mappen. Niet vergeten: beveilig uw
elektronische apparaten met wachtwoorden of biometrische
functies.
PICK: berg aan het einde van de dag uw documenten
en uw bedrijfslaptop veilig op en laat uw bureau leeg
achter.
In hoeverre bedrijven het
Clean Desk Policy uitdragen,
hangt af van de
branche en van de persoonlijke
ervaringen. Sommige
bedrijven staan op een
schone werkomgeving.
Daarvoor moeten echter
ook de ideale ruimtelijkheden
worden gecreëerd. Een nette en schone werkplek
is de basis om te zorgen dat medewerkers positief
tegen een gebruikersrichtlijn aankijken. Aangezien het
om een contractuele overeenkomst gaat, moeten de
consequenties vooraf worden bepaald. Een waarschuwing
voor een koffiemok die is blijven staan klinkt een
beetje overdreven, terwijl die voor het vergeten van
vertrouwelijke gegevensbladen zeer gepast zou zijn.
Tegenover consequenties moeten echter ook beloningen
staan: kleine waarderingen, zoals gratis koffie of
cadeaubonnen kunnen mensen meer motiveren alles
netjes te houden.
Creatieve orde in plaats van creatieve
chaos.
Voor veel werknemers is creativiteit iets wat heel
moeilijk hand in hand gaat met een Clean Desk Policy.
Werkgevers zouden deze tegenstrijdigheid weg moeten
poetsen en ruimtelijke mogelijkheden voor creatief en
open werken moeten creëren. Activity Based Working
is onontkoombaar. Werkgevers moeten echter niet te
streng zijn. De werktijd neemt immers voor veel mensen
het grootste deel van de week in beslag. Medewerkers
vinden manieren om
uitdrukking te geven aan
hun identiteit. Bij de een
is het een sticker van zijn
of haar favoriete band op
de laptop, bij de ander een
familiefoto als bureaubladachtergrond.
Het strekt tot
de aanbeveling om ruimte
voor persoonlijke dingen te
creëren. Want de individualiteit
van elke medewerker
versterkt het hele team en
dus ook het succes van het
bedrijf.
NOTINO:
Don’t worry – be pretty!
Een referentieverhaal uit Brünn.
Natuurlijkheid en schoonheid. Deze twee waarden wil de
grootste online winkel voor cosmetica-artikelen in Europa
in haar nieuwe hoofdkantoor toonbaar maken. Met het
idee om de geurnoot van een parfum visueel weer te geven,
ontwierp het architectenbureau Kyzlink Architects
in 2017 het nieuwe kantoor van Notino. Want met een
parfum ontwikkelde zich in 2004 het succesverhaal van
Notino in de Tsjechische Republiek.
© jirka hlousek
© jirka hlousek
14 contact
contact 15

Referentieverhaal
Het hart van het nieuwe kantoor is de conferentieruimte,
die is uitgerust met yuno stapeltafels en nooi
vergaderstoelen. De ruimte is in eenvoudig zwart-wit
gehouden, zodat hij aan elke gelegenheid kan worden
aangepast. Dankzij de flexibiliteit van de meubels kan
een vergadering met gemak worden veranderd in een
presentatie of evenement.
© jirka hlousek
© jirka hlousek
Een elegante, duidelijke stijl, die begint bij de ontvangsthal
en in de hele architectuur is doorgetrokken.
De donkere, bijna zwarte houten vloer lijkt als
een hoofdader door de ruimten te slingeren.
In het begin was Notino nog een kleine online
winkel voor parfum en cosmetica. 15 jaar later
heeft Notino meer dan 1200 medewerkers in 23
landen en is haar cosmetica inmiddels ook te koop
in beautyshops. Het is dus niet zo raar dat er meer
ruimte moet worden gecreëerd voor medewerkers.
Het bedrijvenpark Brünn bood hiervoor de beste
gelegenheid: Het cosmeticabedrijf richtte 4000
vierkante meter verdeeld over iets meer dan twee
verdiepingen in voor haar nieuwe hoofdkantoor.
Daarbij vertrouwde het bedrijf niet alleen op de
vormgevingstalenten van Kyzlink Architects, maar
ook op de eigen medewerkers. Aangezien het nieuwe
hoofdkantoor zich op slechts enkele minuten
van de oude locatie bevindt, was het logisch dat de
medewerkers werden betrokken bij de vormgeving
van hun nieuwe kantoor. Misschien dat dat ook
heeft bijgedragen aan het succes van de verhuizing
van het gehele bedrijf, die binnen slechts een enkel
weekend kon worden voltooid, zonder dat de online
verkoop moest worden gestaakt.
De open kantoorruimten worden aangevuld door
glazen vergadernissen, telefooncellen en knusse
zitgroepen, die dankzij de akoestische afscherming
altijd voor besprekingen of rustige denkpauzes
kunnen worden gebruikt. De Open-Space-werkplekken
zijn uitgerust met 220 paro_2 draaistoelen
van Wiesner-Hager.
De architecten hebben gespeeld met hout, glas en
licht en daarmee een natuurlijk ogende werkomgeving
gecreëerd. Het glas accentueert de schoonheid
van het hout, dat terug te vinden is in de kozijnen
van de vergaderruimten en aan de muren.
In de ontvangstruimte van de tweede verdieping
wordt een installatie aan de muur, die doet denken
aan een reusachtig oogschaduwpallet, gescheiden
door middel van houten panelen. Dit samenspel
tussen cosmetica en natuur geeft het kantoor een
tijdloze uitstraling en past perfect bij onze eeuw.
Een compromis dat ook over 15 jaar nog modern en
stijlvol uit zal zien.
Projectomvang
Omvang: 4.000 m²
Binnenhuisarchitectuur: Kyzlink Architects
Realisering:
PREMIER interiors
Meubilering:
Wiesner-Hager, arper, ICF, offect,
pedrali, ancal und viccarbe
© jirka hlousek
16 contact
contact 17

Interieurarchitectuur
GRIJZE ZONE KANTOOR:
Hoe kleur op kantoor onze
prestaties verhoogt.
De woonkamer heeft zachte groene tinten, die aan rijpe olijven doen denken. De keuken krijgt door de
rode houten stoelen een levendige uitstraling. En in de badkamer maken donkerblauwe handdoeken
en kaarsen de witte ruimte minder sober. Alleen het kantoor ziet er somber, zelfs bijna levenloos, uit
door de grijze eenheidsbrij.
In de woonkamer heeft het gerichte gebruik van
kleuren altijd al een hoge prioriteit gehad, want
kleuren hebben invloed op onze stemming en op het
optische klimaat. Op de werkplek brengen wij meer
tijd door dan in de woonkamer, daarom is het ook
juist hier zo belangrijk om na te denken over kleuren.
Een saaie, eentonige sfeer in het kantoor zal zelden
iemand aanzetten tot productiviteit. Andersom: in
een kantoor dat is gedoopt in neonkleuren en eerder
een discotheek lijkt, zal niemand echt rust vinden.
“Het is de hoofdtaak van een goede kantoorarchitect
om mens, functie, ruimte en inrichting in harmonie te
brengen. Daarom zal een goede binnenhuisarchitect
zijn best doen om een behoedzame balans te krijgen
tussen zaken die te onaantrekkelijk zijn en zaken die te
aantrekkelijk zijn“, weet Helga Eigner, binnenhuisarchitect
bij Office Consulter Roomware.
Kleur, licht en ruimte in harmonie.
Om ervoor te zorgen dat kleuren een weldadig effect
hebben, moeten kleur en oppervlak de juiste verhouding
krijgen. Een groot, eentonig oppervlak is voor
onze ogen net zo inspannend als een felgekleurd
oppervlak. In de natuur zijn er geen grote homogene
oppervlakken. Zelfs een wei is een mengeling van tal
van groentinten. Als er daardoor geen of te veel prikkelingen
voor onze ogen zijn, kan dat concentratieproblemen,
hoofdpijn of zelfs slecht zicht veroorzaken.
Op de universiteit van Wenen werd in een vigilance-studie,
een onderzoek naar de foutenquote bij
langdurige concentratie, vastgesteld dat kleurenprikkels
de concentratie aanzienlijk verbeteren. Kleurloze
of te bonte ruimten verhoogden de foutenquote van
de geteste personen. Een kleurbalans die een compenserende
spanning opwekt, zou dus het beste voor de
ogen en het hoofd zijn. Het licht speelt bij de keuze
van de kleur een net zo belangrijke rol als de functie
van de ruimte. Helga Eigner legt uit: “Afhankelijk van
de lichtbron wordt kleur op verschillende manieren
waargenomen. Wat bij daglicht een aangename tint
heeft, kan er in het gelige licht van een plafondlamp
volkomen anders uitzien.” Het gebruik van de ruimte
moet de leidraad bij de kleurkeuze vormen. De vormgeving
van communicatieruimten mag opener voor gedurfde
kleurconcepten zijn dan die van voortdurende
bezette werkplekken. Daar mogen kleuren alleen als
accenten worden toegepast.
Smaken verschillen zoals men weet, maar de invloed
van kleuren op de mens is geen kwestie van persoonlijke
smaak, maar een objectieve, kleurpsychologische
effectenleer. Voor bepaalde kleuren zijn er daarom heel
concrete toepassingsgevallen, die men op kantoor in
de praktijk omzet.
Warm of koud?
Welke kleur voor het kantoor?
Rood wordt niet voor niets als waarschuwingskleur
gebruikt. Deze kleur trekt onmiddellijk onze
aandacht. Wij verbinden rood zowel met gevaar
als met liefde en passie. Rood mag in haar pure
vorm alleen voor accenten worden gebruikt, met
name in ruimten die bedoeld zijn om communicatie
te stimuleren.
Blauw is een koele kleur en doet denken aan
de uitgestrekte zee of aan de hemel. De kleur
verhoogt ons concentratievermogen en heeft
een rustgevend effect. Een blauw prikbord, een
blauw schilderij of een blauwe beeldschermachtergrond
zijn manieren om een dag op kantoor
een beetje leven in de blazen.
Geel is naast wit de zuiverste kleur.
Zij straalt helderheid en levendigheid
uit. Geel is het meest geschikt voor
ontvangstruimten en Working Cafés.
Voor plekken dus waar mensen willen
ontspannen.
Bruin is met zijn grondachtige werking
met name zeer geschikt voor gebruik op
de vloer. Bruin zorgt voor stabiliteit.
Groen is een gemengde kleur en kan veel schakeringen
en facetten hebben. Zij staat voor groei
en doet denken aan natuur. Net als geel wordt
groen gebruikt voor een knusse sfeer, maar ook
in ruimten die ontworpen zijn voor geconcentreerd
werken. Met grote kamerplanten kunt u
natuurlijkheid en kleur in het ruimteconcept
integreren.
Ook oranje is een gemengde kleur en heeft de
eigenschappen van rood – waarschuwingskleur
– en geel – helderheid. In communicatieen
conferentieruimten bundelt oranje het
concentratievermogen en de alertheid van de
aanwezigen.
Wit is officieel geen kleur en wordt vooral geassocieerd
met puurheid. Wit dient als homogene kleur op grotere
oppervlakken te worden vermeden. Witte of lichte
bureaus doen denken aan een “onbeschreven” blad en
richten de concentratie op de actuele bezigheid. Daarbij
moet men erop letten dat het oppervlak mat is en niet
reflecterend.
18 contact
contact 19

Office Concepts
Cultuurshock
voor de arbeidsmarkt.
Andere landen, andere gebruiken. Dat is zeer zeker ook het geval bij de manier
waarop wij onze kantoorruimten vormgeven. Bepaald door mentaliteit, huurkosten
en individuele ruimtebehoefte liggen tussen Azië, Europa en Amerika niet
alleen kilometers, maar hele werelden.
Monsieur Hulot dwaalt door de gangen en begrijp het
allemaal niet meer. Als in een futuristische mierenhoop
rennen de werknemers gehaast van hot naar her,
wapperend met opbergmappen, hectisch papier uit de
typemachine scheurend, terwijl ze alle collega‘s omwille
van de anonimiteit links laten liggen. In de 22e
minuut belandt de heer met mantel, hoed en paraplu
uiteindelijk op een glazen plateau en kijkt uit over
de vele kleine hokjes, die in het collectieve geheugen
van de filmgeschiedenis gebrand zijn. De in 1967
verschenen bioscoopsatire “Playtime” van de Franse
regisseur Jacques Tati is een kritiek op de moderne
en de toenemend karakterloze vormgeving van onze
woon- en werkruimten.
Tegenwoordig zijn de grijze en beige Open-Spacehokjes,
zoals ze vaak te zien zijn in kantoorscenes in
tal van Amerikaanse speelfilms, overwegend te vinden
in de economische en financiële sector. De schouderhoge
scheidingswanden maken aan de ene kant
geconcentreerd werken in een zekere privésfeer met
akoestische bescherming en zonder beeldschermverblinding
mogelijk. Aan de andere kant heeft men een
goed overzicht (en controle) over de medewerkers.
Maar ook bij deze architectuur komen enkele verrassende
en zelfs choquerende werksituaties voor. De
Japanse shooting-star Junya Ishigami zit met zijn team
in een voormalige discotheek in Roppongi, midden
in Tokio, in een kelderruimte van zo‘n 400 vierkante
meter zonder ramen. “Toen ik mijn kantoor oprichtte,
had ik de keuze: een klein kantoor met uitzicht of een
groot kantoor zonder uitzicht? Maar ik geef toe: ook
wanneer men als architect veel fantasie en een zeer
goed ruimtelijk en atmosferisch inzicht heeft, willen
wij allemaal graag een kantoor met raam. We willen de
hemel zien.”
De twee Pritzker-prijswinnaars Kazuyo Sejima en
Ryue Nishizawa, die het kantoor SANAA runnen,
werken al vele jaren in een magazijn in het zuiden van
Tokio. Via een steile metalen trap met een deur met
een klein etiket erop, bereikt men een weliswaar heel
licht, maar nauw gemeubileerd kantoor, waar elke
medewerker - vanwege de enorm hoge huurkosten
- zo‘n 80 centimeter bureauruimte ter
beschikking heeft. Werktijd: 14:00 uur tot middernacht.
Deze ongebruikelijke inrichting is met name
te wijten aan het feit dat SANAA niet alleen in Japan
bouwt, maar veel projecten in Europa en in de VS runt.
In Europa en Noord-Amerika is de kantoorlay-out dan
weer vaak een uiting van de eigen cultuur en bedrijfsfilosofie:
bij Christoph Ingenhoven in Düsseldorf
zitten de medewerkers aan een centraal gepositioneerde
bureautafel die tig meter lang is. In het Parijse
kantoor van Lacaton & Vassal, een oude fabriekshal
met betonnen vloer, krijgen de orchideeën in de kas
minstens net zoveel aandacht als de mensen. En bij
Hermann Czech in de Weense binnenstad verdwijnt
men letterlijk achter stapels boeken en tot barstens toe
gevulde, van glazen deuren voorziene kasten tot aan
het plafond.
Wojciech Czaja
20 contact
© Foto: Jaques Tati Playtime (1967), alamy
contact 21

Kantoren uit de hele wereld
Quarter Pounder
with cheese.
Vorig jaar heeft McDonald’s zijn hoofdkantoor van Oak Brook 30 km verderop, naar Downtown
Chicago, verhuisd. Het nieuwe kantoor met themagedeelten met verschillende verdiepingen heeft
een zodanig gezonde en knusse uitstraling, dat men zich afvraagt wanneer het eten die geslaagde
trend zal volgen. Een hoogtepunt is de op elke verdieping ingerichte wellness-suite met rustruimten,
bibliotheek en gebedsruimte. I’m lovin’ it.
de Campus aan de rand van de stad opgeheven en
werden de in totaal 2.000 medewerkers gehuisvest in
Randolph Street, Downtown Chicago.
Het gebouw met acht verdiepingen op basis van
ontwerpen van Gensler Architects ziet er verrassend
degelijk uit. Op de bakstenen gevel met zijn stalen
lisenen en vierkant ingezette glazen oppervlakken is
niet de allang beproefde McDonald‘s-esthetiek te zien.
De bouw is met zijn 50,000 vierkante meter eerder
typisch voor Chicago en zit als een logisch puzzelstukje
in de basis, waar zich ooit een nuchtere opslag- en
logistiekhal bevond. Drie gescheiden toegangen leiden
naar het hoofdkantoor, naar de zogeheten Hamburger
University, waar toekomstige medewerkers en franchisenemers
worden opgeleid, evenals het McDonald’s
Global Menu Restaurant, waar tal van burgers, patat
© Garrett Rowland
In het hart van het gebouw ontvouwt zich een
reusachtig atrium met van glas voorziene gangen,
galerijen en kriskras lopende, schijnbaar in de hoeken
in elkaar overlopende trappen en verhogingen. Op
elke verdieping verdwijnen glazen vergaderruimten
in het niets, alsof men nieuwsgierige Aagjes een blik
naar binnen of naar buiten wil gunnen. En te midden
van dat alles hangt een ruimtevullende installatie van
de New Yorkse kunstenaar Jacob Hashimoto aan het
plafond. A Gateway to a Whispered Possibility of
Existence, zo luidt de titel van het werk, dat bestaat uit
honderden bontgekleurde en gewichtloos doorzichtige
vliegers van bamboe, kunsthars en acryl. Het is net
alsof men in een kamer van geluk is gevangen - ergens
tussen flower power, M. C. Escher en de elegantie van
een pas geopende Louis-Vuitton-flagship-winkel. 47
jaar lang bevond het hoofdkantoor van McDonald’s
zich op zijn traditionele adres in Oak Brook, ca. 30
kilometer ten westen van Chicago. De kantoren waren
verdeeld over verschillende gebouwen, die zich weer
over een grote, groene campus uitstrekten. Met de
identity change weg van de voorstedelijke fastfoodketen
en meer richting stedelijk lifestylerestaurant, zoals
het burgerimperium het graag voor ogen heeft, is het
de bedoeling dat ook de noodzakelijke symbolische
stap op managementgebied wordt gezet. In 2018 werd
© Garrett Rowland
22 contact
contact 23

Kantoren uit de hele wereld
What's on your desk?
© Garrett Rowland
en shakes op het menu staan, die wereldwijd te koop
zijn.
Pas wanneer men het heiligdom betreedt, ziet men
gaandeweg wat voor een bedrijf zich hier heeft gevestigd.
Via twee asymmetrische bogen – een citaat op
de Golden Arches, die de tekst van het bedrijf al sinds
1968 dragen – komt men in de volledig in Amerikaans
walnoothout ingerichte lobby, die daardoor
een zeer warme en aangename uitstraling heeft. De
wanden zijn verder zwart en wit, het textiel heeft
verschillende grijstinten en de houten oppervlakken
zijn fraai bewerkt. Hier en daar wordt het homogene
beeld van koele blauwe en turquoise tinten en van
sommige signature-meubels afgewisseld met het typische
geel van het bedrijf. “De meubilering en interne
vormgeving zijn tijdloos terughoudend, op sommige
plekken misschien zelfs een beetje minimalistisch”,
zegt Ruben Gonzales, hoofdarchitect en projectleider
bij IA Interior Architects, die het interieur samen
met Studio O+A hebben ontworpen en gerealiseerd.
“Veel bedrijfskleuren zijn hier niet te vinden. De enige
uitzondering is het McDonald’s-geel, dat in de vorm
van stoelen, banken en wandbekledingen hier en daar
een accent zet.” Voor de nodige digitale communicatie
zorgen plasmatouchscreens, die verdeeld zijn over het
hele gebouw. Zowel akoestisch als atmosferisch valt
het nauwelijks op dat een groot deel van het kantoor
als Open Space is ingericht. Nissen en heterogeen
vormgegeven kleine ruimten vormen een sterk contrast
met het normale beeld van een grote kantoorruimte.
Ook de verdiepingen zelf zijn verschillend vormgegeven.
Net als de lagen in een reuzengrote Big Mac
zijn de themagebieden Geschiedenis, Gastvrijheid,
Smaken, Verpakkingscultuur en Design en Architectuuridentiteit
op elkaar gestapeld. Die thema‘s zijn
niet alleen terug te vinden in de managementstructuur,
maar ook in de architectonische vormgeving van
de verdiepingen. De kers op de taart - of in dit geval de
kaas op de burger - biedt een milestone-galerij met de
belangrijkste prestaties in de geschiedenis van McDonald‘s,
evenals een verzameling Happy Meal-speelgoed
uit alle tijdperken.
Misschien wel het mooiste en meest respectvolle geschenk
aan de medewerkers is de zogeheten wellnesssuite
op elke verdieping. Naast een klassieke quiet
space vindt men hier een bibliotheek, een speel- en
stilteruimte en een gebeds- en aandachtsruimte. Smaakvoller
en voedzamer voor de lange termijn kan men zijn
kantoor-Big-Mac nauwelijks maken. I’m lovin’ it. Rest
de vraag: wanneer slaat het hier toegepaste wellnessen
gezondheidsconcept eindelijk eens over op het
menu? Nog een appelflap na? Nee, bedankt.
Wojciech Czaja
© Garrett Rowland
06
07
08
02
What’s on your desk,
Christoph Thun-Hohenstein?
Christoph Thun-Hohenstein, algemeen directeur van het Museum voor
Toegepaste Kunst, heeft waarschijnlijk een van de mooiste kantoren van Wenen.
Vanaf zijn bureau op de eerste verdieping kijkt hij niet alleen uit over de straat
de Stubenring, maar ook op een ruimte met een oppervlak van ca. 100 vierkante
meter en zes meter hoogte. “Ik ben tenslotte ook een grote man“, zegt
de 1,97 meter grote MAK-baas. “De royaliteit doet mij goed. Ik krijg er het
gevoel door dat ik mij hier zowel fysiek als mentaal goed kan bewegen. Daar
komt nog eens bij dat ik mijn best doe telefoontjes naar het secretariaat te
vermijden. Ik sta liever op en loop door de ruimte, waarbij ik 15 tot 20 meter
in elke richting afleg. Dat geldt voor mij als vervangende sport, want voor
echte sport heb ik helaas veel te weinig tijd.” Met wandelingen naar kantoor
en naar afspraken daarbij opgesteld, legt hij op sommige dagen wel 15 tot 20
kilometer af, zegt hij.
De ruimte is royaal verfraaid, heeft een opvallend cassetteplafond en is naast
een bureau en een ellelange vergadertafel ingericht met een Franz-West-bank
met oranje-groene stoffering. “Aan de ene kant is de ruimte spartaans ingericht,
aan de andere kant staat het bureau aardig vol. Ik vind deze combinatie
van leegte en opvulling aangenaam en rustgevend.” Een wens heeft Thun-Hohenstein,
die de meeste e-mails en teksten inmiddels op de iPhone bewerkt,
nog voor de toekomst: “Wanneer men interesse heeft in zoveel dingen, blijft
er weinig ruimte voor vrije tijd over. Ik zou graag wat meer tijd voor mezelf
hebben. Wensen staat immers vrij.”
01
04
03
09
05
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
Het bureau van notenhout is ontworpen door Karl Schreitl.
Ik vind het schitterend. En het heeft geschiedenis: volgens
onze MAK-inventarisatielijst is het in 1944 aangekocht.
Het MAK-systeem is op de PC gebaseerd. Privé maak ik
gebruik van een Apple-computer. Ik ben flexibel. Ook kan
ik met beide handen, dan weer links en dan weer rechts,
de muis gebruiken.
Ik heb een duidelijk ordeningssysteem op mijn bureau:
elke stapel staat voor projecten en ideeën in verschillende
fases.
De belangrijkste handbeweging bij vergaderingen is water
inschenken.
Op de aluminium stoelen van Eames wordt de orde voortgezet,
de drie extra stoelen zijn niet om op te zitten, maar
dienen als ordeningsbasis voor documenten.
Als het donker wordt, gaat in de ramen de lichtinstallatie
van James Turrell aan. Dan wordt de ruimte afwisselend in
rood, blauw en paars ledlicht gehuld.
De staande Toio-lamp van Achille en Pier Giacomo Castiglioni
is een van mijn favoriete designklassiekers.
De spreekstoel van beton en steen heeft mijn voorganger
Peter Noever ontworpen. Ik gebruik hem om boeken op
te zetten.
Het wandobject van Donald Judd (aluminium en lak,
1989) stond vroeger in de gevechtstoren. Nadat wij de
MAK-toren echter moesten sluiten, is het nu het centrale
kunstwerk in mijn kantoor.
De vier hangende wandkasten van staal en beton zijn
ontworpen door Peter Noever. Ze bieden ruimte voor
veel boeken, zonder dat de bonte boekruggen de ruimte
domineren.
10
24 contact
Wojciech Czaja op bezoek bij Christoph Thun-Hohenstein
contact 25

Showroom
Think New Work.
De werk- en communicatieruimte “kantoor” verandert steeds meer in een creatieve leefruimte. Keuzevrijheid
staat op de voorgrond: “ons kantoor” in plaats van “mijn bureau“. De onderstaande productselectie
toont u een breed scala aan mogelijkheden – ook buiten het idee van een klassiek bureau.
yuno & nooi:
Twee bestsellers op een nieuwe missie.
yuno is oorspronkelijk ontworpen als stapeltafel voor
evenementen en seminars, maar is uitgebreid voor
gebruik op kantoor: met yuno Office heeft Wiesner-
Hager een onconventioneel kantoorprogramma
speciaal voor de mobiele behoeften van coworking
spaces ontwikkeld. Daarmee volgt het merk de trend
van flexibel, ongecompliceerd kantoorgebruik in de
“New Work“ wereld. Een plug-in-box van een gepoedercoate
metalen behuizing kan op de yuno worden
aangesloten en verandert hem in een handomdraai
in een volwaardige werkplek. De plug-in-box biedt
aansluitingen voor stroom, netwerk en USB met laadfunctie.
Hij dient echter ook als afsluitbaar opbergvak
voor benodigdheden en waardevolle eigendommen.
Bij tafels die tegenover elkaar zijn opgesteld (bijv. met
twee of vier personen) zorgt een textielen L-paneel
met prikbordfunctie als eenvoudige afscherming. De
tafel zelf blijft altijd vrij van kabels en behoudt de
volledige mobiliteit.
Design: Andreas Krob
Ook het toepassingsgebied van de reeks multifunctionele
stoelen van nooi is uitgebreid: de nieuwe
vergaderstoel maakt van nooi een ideale partner voor
afspraken met meer man dan verwacht, of het werk
tussendoor – bijvoorbeeld in coworking spaces of
projectwerkruimten. Het draaibare 4-sterrenframe en
de armleuningen van stalen buizen bieden comfort en
flexibiliteit bij conferenties, workshops of tijdelijk
werk. Naast verschillende uitvoeringen van de zitkuipen
heeft u de keuze uit twee frames: de vergaderstoel
kan met glijders of als mobiele variant worden
voorzien van wieltjes.
Design: neunzig°design
element & m.zone Cloud: woonkamer,
markplaats of lounge?
Werken in gedifferentieerde, steeds weer wisselende omgevingen,
die afhankelijk van de taak een ondersteunende sfeer bieden, is
een van de hoofdkenmerken van het “Nieuwe werken“. Het kantoor
wordt een ontmoetingsplek en een plek voor samenwerken
en communicatie. Met element voor gestoffeerde meubels en het
„Meeting island“ m.zone Cloud presenteert Wiesner-Hager twee
meubelprogramma‘s die van klassieke kantoren echte crea-tieve
werkplekken maken.
De onconventionele groep vergadertafels
m.zone Cloud dient voor het uitwisselen van
informatie binnen een team. Het sierdak
van textie – verkrijgbaar in tal van verschillende
stoffen en kleuren – dient als zachte
afscherming zonder een beklemmend gevoel
te geven of optisch op de tafelgroep te drukken.
De Cloud wordt optioneel aangeboden
met geïntegreerde verlichting en plug-in
voor mobiele technische apparaten.
Design: Lucy.D
Het modulaire element voor gestoffeerde
meubels in het programma is speciaal voor
centrale zones in Open Space-kantoren
ontwikkeld. De rugelementen van de bank
kunnen afzonderlijk – en onderling gecombineerd
– verticaal op elkaar worden
gestoken. De hoogte van het gestoffeerde
meubel bepaalt het niveau van de visuele
en akoestische afscherming. Ruimtelijk
kan het element van de eiland-bank tot
grote samenstellingen worden gegroepeerd.
Daardoor is het bijzonder geschikt
voor nieuwe vormen van communicatie,
als plek om zich terug te trekken of als
tijdelijke werkplek.
Design: Boris Klimek / samenwerking:
mminterier
26 contact
contact 27

yuno
De nieuwe generatie stapeltafels.
“Stapelen zonder te klappen” – of waarom de nieuwe stapeltafel
yuno sneller opgebouwd en praktischer in de omgang is dan
een gebruikelijke klaptafel, ontdekt u hier: wiesner-hager.com