NHA UITGELICHT december 2022 / nummer 19

# 19 | Een uniek glanzend groen geweven, brokaten bandje
Titelpagina. Op de afbeelding is een
bruidsmaal te zien; het echtpaar zit
centraal, achter de lange tafel.
Hester Cornelia van Tetterode (Hoogkarspel
1743-Amsterdam 1813), door Tibout
Regters, 1751.
Hesters japon laat zien hoe het brokaat
oorspronkelijk werd gedragen. Collectie
Overijssel / Collectie Vereeniging tot
beoefening van Overijsselsch Regt en
Geschiedenis (VORG) in Zwolle.
28
kent onderwerp van de liefde)
gaan vaak over het plezier van
de liefde, maar vooral om het
smachten en afzien. O wrede,
stuurse Maagd, begint het eerste
lied over een afgewezen minnaar.
Er zijn ook humoristische
levensschetsjes of liedjes vol
nationalistische trots in opgenomen.
O Hollandt schoon, gy leeft
in vree beschrijft bijvoorbeeld de
Hollandse steden:
Haarlem seer schoon en
Leiden vry,
Aan Meer en Rhijn gelegen:
De stapel van de Wevery
Hebt gy door Godes zegen
Alhier verkregen.
Dies ik dwingh
Mijn tongh en segh: den
Vreemdelingh
Mag vredig by u woonen.
O, Holland spant de kroonne!
Het
zilverdraad
straalt je
tegemoet
Populair
Het boekje bevat naast de drie
delen van Thirsus Minnewit, het
vergelijkbare werkje De vrolyke
zang-godin, opheffende veelderhande
ernstige en boertige gezangen,
kusjes en drink-liederen.
Deze boekjes zijn niet zeldzaam.
De Thirsus Minnewit werd tussen
1710 en 1775 in tientallen edities
door verschillende drukkers
geleverd en bevindt zich in een
veelvoud aan bibliotheken. Dat
zegt wel wat over de populariteit.
Het boekje in het NHA werd
uitgegeven in de jaren 1750-
1752 door Joannes Kannewet uit
Amsterdam.
Oud gebruik
Hoewel de inhoud niet uniek is,
is het boekje zélf dat wel. Het
heeft namelijk een bandje van
brokaat: een zijden stof, doorweven
met zilverdraad, gemaakt
van een echt zilveren strookje
dat rond een zijden kern is
gewikkeld. Het inbinden van een
boekje in een kostbare stof is
een heel oud gebruik, maar door
de kwetsbaarheid zijn er maar
weinig van dergelijke bandjes
bewaard gebleven. Het brokaat
van dit boekje is nog in uitzonderlijk
goede staat. Zilver wordt
meestal zwart, zeker als het
veel in de hand wordt genomen,
maar het zilverdraad van deze
band straalt je nog tegemoet.
Vrouwenjapon
Hoewel het maar een klein
stukje stof is, is er genoeg van
het patroon zichtbaar om het
te kunnen dateren in de jaren
1720-1730. Dat is ruim twintig
jaar voordat het boekje werd
gedrukt. Dat hoeft ons niet te
verbazen. Zo’n stofje werd niet
gekocht voor een boekband,
maar is hergebruik van een
vrouwenjapon. Dergelijke stoffen
van zijde en zilver waren zeer
kostbaar en japonnen werden
dan ook zo lang mogelijk gebruikt,
misschien met wat aanpassingen
aan de mode. Na een
jaar of twintig kon het toch echt
niet meer, maar van weggooien
Een stukje
van haar
moeders
mooiste japon
was geen sprake, daarvoor was
de stof nog steeds te kostbaar.
In katholieke kringen eindigden
veel omvangrijke japonnen
daarom hun leven in de kerk,
vermaakt tot misgewaad. Maar
natuurlijk kon er nog veel meer
van gemaakt worden, bijvoorbeeld
een boekbandje, waarvoor
je maar een restje nodig had.
Zeer rijk
Van wie zou dit bandje geweest
zijn? We weten het niet, het
meisje heeft haar naam er niet
in gezet. Maar één ding weten
wij wel: zij kwam uit een zeer
rijke familie en had met het
boekje een stukje van haar moeders
mooiste japon in handen.•
29