Probleemgericht werken in 60 kleine stappen - Center for Problem ...

11 VERWACHT DAT DE DADER ZAL REAGEREN
60 klEiNE StaPPEN
Stap 11: Verwacht dat de dader zal reageren
Daders maken hun keuzes op basis van hun percepties van
kansen. Begrijpen hoe daders dingen zien is belangrijk voor
het voorkomen van criminaliteit, omdat bijna alle criminaliteitspreventie
gaat over het veranderen van de percepties
die daders hebben over hun mogelijkheden om tot criminaliteit
over te gaan. Sommige preventieprogramma’s werken
rechtstreeks in op de perceptie van daders, zoals wanneer
politie daders informeert dat ze goed in de gaten worden
gehouden. Maar de meeste preventieve maatregelen werken
via een of meer tussenstappen, zoals in projecten om eigendommen
te merken, waarbij bewoners raamstickers krijgen
en zo hun deelname tonen. Veranderingen in de omgeving
veranderen de perceptie van daders. Die percepties beïnvloeden
hun gedrag, wat op hun beurt weer criminaliteitspatronen
verandert.
In veel gevallen zien overtreders door preventieve maatregelen
af van verdere criminele activiteiten. Ze kunnen
ook de positieve onbedoelde effecten hebben van: (1)
terugdringen van de criminaliteit verder dan de reikwijdte
van de maatregelen, wat bekend staat als de ‘verspreiding
van voordelen’ (zie stappen 13 en 47); en (2) vermindering
van criminaliteit voordat ze daadwerkelijk zijn uitgevoerd,
bekend als ‘anticiperende voordelen’ (Stap 52). Preventieve
maatregelen hebben echter niet altijd het gewenste effect,
soms omdat overtreders helemaal niet in de gaten hebben
dat er interventies hebben plaatsgevonden. Daders kunnen
bijvoorbeeld blijven doorgaan ondanks dat de politie
heimelijk toezicht houdt, zodat ze niet door hebben dat
de pakkans is toegenomen. In andere gevallen kunnen
overtreders zich in negatieve zin aanpassen aan preventieve
maatregelen. Zulke negatieve aanpassingen omvatten verplaatsing
en aanpassing op langere termijn.
• Verplaatsing treedt op wanneer daders hun gedrag veranderen
om preventieve acties te dwarsbomen. Verplaatsing
is het tegenovergestelde van verspreiding van de
voordelen. Verplaatsing is een mogelijke dreiging, maar
het is zeker niet onvermijdelijk. Uit literatuurstudies
blijkt dat veel situationele preventieprogramma’s niet of
nauwelijks te maken kregen met verplaatsingseffecten,
en wanneer verplaatsing plaatsvond, compenseert het
zelden alle preventievoordelen (Stap 12).
34
• Aanpassing verwijst naar een lange termijn proces waarbij
de daderpopulatie (als geheel) nieuwe kwetsbaarheden
voor misdaad ontdekt nadat preventieve maatregelen
een tijd in gebruik zijn. Wanneer Paul Ekblom, Ken Pease
en andere onderzoekers dit verschijnsel bespreken,
gebruiken zij vaak de analogie van een wapenwedloop
tussen preventiespecialisten en plegers. We kunnen dus
verwachten dat vele misdaden die zijn teruggedrongen
door preventieve maatregelen na verloop van tijd weer
terugkomen zodra de plegers nieuwe methoden hebben
ontdekt of profiteren van nieuwe gelegenheden.
Een goed voorbeeld van aanpassing is creditcardfraude
(zie figuur hieronder). Een ander - meer recent - voorbeeld
van aanpassing betreft fietssloten. Fietsendieven ontdekten
dat ze een veelgebruikt en effectief slot konden openen
met behulp van een eenvoudige balpen. Maar niet alle
preventieve maatregelen zijn zo kwetsbaar voor criminele
vindingrijkheid. Zo heeft Neal Shover naar voren gebracht
dat technologie het kraken van kluizen definitief heeft
teruggedrongen. Tegenwoordig is dit een zeldzaam delict,
terwijl het ooit veel voorkwam.
In sommige omstandigheden kunnen preventieve maatregelen
verzet bevorderen. Dit gebeurt wanneer overtreders
de legitimiteit van de preventie-inspanningen betwisten
en daarom meer misdaden plegen in plaats van minder.
De politie beseft bijvoorbeeld dat het voortijdig vertoon
van politiemacht soms relgedrag kan bevorderen. Daarom
verschijnt de volledig uitgeruste mobiele eenheid vaak pas
in het straatbeeld zodra duidelijk wordt dat ernstig wangedrag
waarschijnlijk is. Uit onderzoek blijkt ook dat verzet
waarschijnlijker wordt wanneer politieoptreden als oneerlijk
en hardhandig wordt gezien, en dat mensen eerder geneigd
zijn de wet te gehoorzamen wanneer de politie ze fair behandelt,
zelfs als het resultaat niet dat is wat mensen willen.
In het algemeen is verzet geen goed gedocumenteerd
verschijnsel, maar het kan als mogelijkheid niet worden
uitgesloten, met name wanneer de politie gebruik maakt van
handhaving als het voornaamste preventie-instrument.
Aanbevolen literatuur:
Ekblom, Paul (1997). Gearing up Against Crime: a Dynamic
Framework to Help Designers Keep up with the Adaptive
Criminal in a Changing World. International Journal of Risk,
Security and Crime Prevention, 2: 249-265.
(www.homeoffice.gov.uk/rds/pdfs/risk.pdf)