Pedagogische modes - Onderwijskrant

eleidsmensen, en anderzijds de meer ‘alledaagse’
pedagogie(k) in het handelen en in het hoofd van de
praktijkmensen en in meer praktijkbetrokken publicaties.
4 Dubieus beleidsgericht onderzoek
& evaluatie
In punt 1.2 wezen we al op de politiek-onderwijskundige
alliantie. Beleidsmensen legitimeren hun
hervormingen vaak vanuit beleidsgericht onderzoek.
In het verleden hebben we geregeld vraagtekens
geplaatst bij zo’n onderzoek. Ons grootste bezwaar
luidde dat de onderzoekers geneigd (verplicht?) zijn
de beleidsmensen naar de mond te praten en dat
beleidsmensen niet dulden dat onderzoeksconclusies
hun beleidsplannen zouden dwarsbomen. Beleidsonderzoek
zou ook een kritische functie ten opzichte
van het beleid moeten uitoefenen, maar dit is in
Vlaanderen niet het geval.
Het is verder ook bijna steeds zo dat centra/steunpunten
die een bepaald vernieuwingsproject of een
bepaalde proeftuin begeleiden, de evaluatie van dit
project zelf mogen uitvoeren. Zo spraken de GOK-
Steunpunten zich in 2004 zegevierend uit over de
resultaten van zorgverbreding en GOK in het basisonderwijs.
Zo bracht de ideoloog van ‘Accent op
Talent’ – Wouter Vanden Berghe – onlangs een
lovend rapport uit over zijn eigen project, over 5 jaar
‘Accent op Talent’ (Koning Boudewijnstichting); en
dit zonder enige verwijzing naar concrete resultaten
van de vele proeftuinprojecten. De suggestieve
vragen en sociaal wenselijke antwoorden die Vanden
Berghe de directeurs voorschotelde, spreken voor
zich. Destijds werden ook de VSO-evaluatierapporten
opgesteld door VSO-coördinatoren of
door professoren die zelf het VSO propageerden.
Hetzelfde gebeurde bij het VLO. En de voorstanders
van de moderne wiskunde mochten rapporten uitbrengen
over de zegeningen van de ‘New Math’.
We lassen nog een kritische getuigenis in over
beleidsgericht onderzoek vanwege onderzoeker
Georges Van Landeghem. Hij is al vele jaren medewerker
van het Leuvens Centrum voor Onderwijseffectiviteit
en -Evaluatie en van het Steunpunt SSL.
Van Landeghem getuigt in de ‘Campuskrant’ van
22.11.05:‘Het lijkt me verstandig om alert te blijven’,
zei de kapitein van de rijhaven, ‘waar waarachtigheid,
eerlijkheid, betrouwbaarheid enzovoort wél de
allereerste prioriteit zijn’. Ondertussen hijsen sommige
schepen aan zijn kade de piratenvlag. Zo maken de
beheersovereenkomsten van de ‘steunpunten voor
Onderwijskrant 147 (oktober-november-december 2008)
32
beleidsrelevant onderzoek’ bijvoorbeeld klaar en
duidelijk wie die schepen echt in handen heeft:
‘Publicaties op grond van de onderzoeksactiviteiten
van het Steunpunt kunnen slechts geschieden na
goedkeuring van de functioneel bevoegde minister,
die ertoe gerechtigd is om te beslissen dat bepaalde
onderzoeksresultaten niet, of slechts na het verstrijken
van een bepaalde termijn, kunnen worden bekendgemaakt’
(zie art. 46). Deze absolute macht van de
opdrachtgever over de mogelijkheid tot publiceren
heeft een cruciale invloed op het onderzoek, de
onderzoekers en de onderzoeksresultaten.” Terloops:
toen prof. Jan Van Damme in 1993 vaststelde dat er
in het eerste jaar s.o. slechts 3,3 % zittenblijvers
waren en geen 9 à 10 % zoals te lezen stond in het
overheidsrapport ‘Het educatief bestel in België’ van
1991, was men in Brussel geenszins opgezet met
deze vaststelling.
Van Landeghem vervolgt: “De producten die de
steunpunten afleveren zijn daardoor geen wetenschappelijke
resultaten. Onder de huidige omstandigheden,
met deze beheersovereenkomsten, verdienen
ze dat kwaliteitslabel niet. Het is dus bedrieglijk en
schadelijk om de output van de steunpunten als wetenschappelijk
werk voor te stellen. Bij elk rapport
van deze steunpunten hoort eigenlijk een bijsluiter.
Wie dit materiaal raadpleegt moet beseffen dat je
daar enkel te zien krijgt wat in het kraam van een
minister en een stuurgroep past. Elk product is door
een partijdig filterproces gegaan en de eindgebruiker
heeft geen enkele mogelijkheid om te weten wat er
achtergehouden of onder druk gewijzigd is. Er is
een zekere mate van onderscheidingsvermogen,
normbesef en lef vereist om hier iets aan te veranderen.
Dat er niets gebeurt, is misschien begrijpelijk:
een aura van machteloosheid kan erg comfortabel
zijn. Bovendien is het al zo zwaar om ondertussen
de schijn van een dynamisch, kritisch en onafhankelijk
onderzoek op te houden.
Het is onze plicht als onderzoeker ervoor te zorgen
dat we door ons werk geen of zo weinig mogelijk
schade aanrichten. Daartoe moeten we duidelijk
communiceren over de status van de output van de
steunpunten voor beleidsrelevant onderzoek en
onderzoekseenheden die onder een gelijkaardig
regime werken (Waarheidsgetrouw beleidsgericht
onderzoek? Campuskrant, 23.11.05, p. 4)