Unikum mars 2018

Slaget ved Spicheren
Tekst OG FOTO: Targeir Attestog
Visste du at namnet Spicheren til treningssenteret
ved UiA Gimlemoen stammar faktisk
frå ein landsby nordaust i Frankrike,
som har tidlegare vore tysk?
Namnet Spicheren, eller Spichern på tysk, kjem av latinske ordet
spicarium, som betyr kornlager. Det tyske ordet speichern, som betyr
å lagre, har nok same opphav. Ikkje rart at Spicheren i fylket Moselle
i den franske regionen Lorraine (tysk: Lothringen) har to kornstrå i
kommunevåpenet sitt, men i midten ser ein eit sverd, som fekk ligg
nærmare opp til den eigentlege grunnen til at eit treningssenter på
Gimle i Kristiansand har fått dette namnet.
Blodig slag ved Spicheren
6. august 1870 var det nemleg eit stort slag i den fransk-tyske krigen
på Spicheren-høgda rett nord for landsbyen med same namn. Alliansen
med dei tyske statane vann, men til ein veldig høg pris. Av
nesten 20.000 tyske soldatar døydde 850 og rundt 4000 blei såra, og
av rundt 25.000 franske soldatar døydde 320, 1660 blei såra og 2100
tatt til fange. (Til samanlikning har Spicheren i dag litt over 3200 innbyggarar.)
Tyskarane kunne no utan kamp ta over den mellomstore
byen Forbach i sørvest og vegen låg no ganske open for å innta Paris
via Metz.
Krigshandlingane gav seg med våpenkvile i januar 1871 og resultatet
blei at Frankrikes siste keisar Napoleon III gjekk av, så landet blei ein
republikk, og alle tyske statar kunne samle seg til eit keisarrike med
den prøyssiske kong Wilhelm som keisar.
I dag står det ein stor kross til minne om alle falne soldatane på
høgda. Den blei reist i 1934, mens Spicheren igjen var fransk etter
tysk nederlag i første verdskrig. Det er også mindre minnesmerke og
graver der for dei som falt på begge sider.
Spicheren som område for militær trening
Det som i dag er UiA Campus Gimlemoen var tidlegare ein militærleir
med militært øvingsområde og underoffiserskule, allereie på slutten
av 1800-talet. Der var det eit utmarksområde som fekk namnet
Spicheren då det blei brukt til militær undervisning og trening.
Slaget ved Spicheren var militært pensum på den tida, og området
blei brukt til å rekonstruere slaget ved Spicheren.
Spicheren på Gimle er faktisk mykje meir enn berre akkurat der
treningssenteret er. Utmarksområdet mellom Oddernes kyrkje og
garden Gimle er på 2–300 dekar. Kristiansand Katedralskole Gimle
og Gimlehallen ligg faktisk på Spicheren.
Spicheren under andre verdskrig
Spicheren-høgda hadde også ganske stor betydning i den tyske invasjonen
av Frankrike frå desember 1939 til midten av 1940. Adolf
Hitler skal ha kome på julebesøk til Fronter der i 1939. Spicheren
blei frigjort av amerikanske soldatar i februar 1945, og 8. mai 1997
fekk landsbyen ei stridsvogn i gåve som minnesmerke for kor grufull
krig er.
Franske Spicheren i dag
Den franske landsbyen Spicheren ligg sør for og tett innmed den
tyske byen Saarbrücken, som er hovudstad i den vesle delstaten
Saarland. Området Goldene Bremm (fransk: Brême d’Or) på grensa
er eit næringsområde, med meir vekt på detaljhandel i Frankrike og
kontorbygningar og industri i Tyskland. Grenseovergangen i Goldene
Bremm er ei berre rundkøyring med ein paviljong med skilt for
Spicheren kommune på fransk side. Viss ein leitar seg fram med
gangsti på kartet der, kjem ein lett opp til Spicheren-høgda og sjølve
landsbyen Spicheren.
Mange stadnamn i Spicheren er framleis tyske, og mange der talar
tysk, i alle fall som dialekt, og 30 % av innbyggarane har til og med
tysk statsborgarskap, så viss du treng hjelp til å spørje om vegen, så
går det nok bra med begge språka. Det er ein vakker treningstur opp
dit.
mars 2018 unikum nr 3 7