Henrique Monteagudo - Páxinas persoais - USC - Universidade de ...

no caso da nosa situación, fronte á relativa abundancia de traballos de socioloxía dalingua, atopámonos cunha notable carestía de investigacións „estritamente‟sociolingüísticas. Isto condicionará, como é lóxico, a orientación e o horizonte do nosopercurso.No contributo que abren estas liñas teño mentes de desenvolver nunha reflexión dehorizontes teóricos sobre a variación lingüística, que se quere ofrecer como un convite aunha pescuda de enorme interese e de importancia difícil de esaxerar no ámbito galegopero aínda case totalmente inédita nos nosos pagos 2 .1. As linguas como sistemas complexos e dinámicosEntre as ideas máis importantes que a sociolingüística veu confirmar, afinar edesenvolver no tocante aos estudos da linguaxe atópanse estas dúas: (a) as linguasconstitúen sistemas abertos, heteroxéneos e dinámicos, mellor definibles comosistemas de sistemas (polisistemas); ráchase así coa tradicional visión das linguas comoentidades discretas e homoxéneas, estruturas inmóbiles e pechadas; (b) as característicasde abertura e heteroxeneidade dos sistemas lingüísticos non constitúen un empeitizopara o funcionamento das linguas na comunicación, pola contra, responden aocarácter pluralmente interconexo e internamente diversificado das comunidadesde falantes.Gaetano Berruto pregúntase polas raíces profundas do fenómeno da variaciónlingüística e apunta que esta é unha característica inherente que responde a dúasnecesidades innatas da especie humana, a diferenciación e a identificación:A variación lingüística, cos seus matices que se engaden ao valores comunicativos referenciais docódigo lingua, permiten ao instrumento lingua responder na maneira máis flexible efuncional ás esixencias cada vez máis diversificadas e complexas da vida, da estrutura e dasrelacións sociais. Ao tempo, a variación lingüística pode ser empregada, conferíndolledeterminados valores simbólicos, como un importante medio e vehículo de información,afirmación e transmisión da identidade sociocultural e incluso persoal (Berruto 2004, 89).Por outras palabras, a heteroxeneidade interna dos sistemas lingüísticos é funcional, ahomoxeneidade é o que resultaría disfuncional (Lucchesi 2002, 66-67). Nese senso,despois de denunciar a natureza “mitolóxica” do suposto carácter discreto (discreteness)dos sistemas lingüísticos, Robert LePage sinala que o que esixe unha explicación non éo fenómeno da variación lingüística, mais en todo caso a formación do concepto dunha2 Véxase Monteagudo 2003, especialmente pp. 44-46 e 113-20.Salvo, claro está, o impresionantedesenvolvemento dos estudos dialectolóxicos, dun valor inestimable e en pleno proceso de renovación,pero que non esgotan o tema.