Henrique Monteagudo - Páxinas persoais - USC - Universidade de ...

2. Relativismo sociolingüístico“A sociolingüística pola súa natureza está moi vencellada a un/ha específico/a eparticular país/sociedade/comunidade e ás diferenzas entre eles/as, de maneira que ocontido tanto dos seus conceptos canto das súas unidades de análise fundamentais ésensible ás especifidades que a informan nunha determinada situación socio-cultural, asíque pode variar (mesmo moito) de sociedade a sociedade, de cultura a cultura, detradición a tradición”. Así define Berruto (1995, 64) o que el denomina „axioma dorelativismo lingüístico‟, que como acabamos de ver, afecta á mesma noción de „lingua‟,non menos cá de „dialecto‟ 4 . As análises neste terreo adoitan estar fortementecondicionados pola propia realidade sociolingüística de cada sociedade, pola culturalingüística correspondente (Schiffman 1996) e pola tradición académica de que partecada estudoso. É así que todos os estudos sobre variación lingüística soncontextualmente (isto é, culturalmente) dependentes, e sono nun grao moi elevado,polo que hai que ter moita conta de non aplicar mecanicamente á específica situación dogalego esquemas derivados da análise doutras dadas situacións.Velaquí un corolario do devandito axioma que nos atinxe especialmente: o primeiroproblema que se presenta á hora de aplicar ao estudo da lingua galega o que podemosdenominar „paradigma variacionista‟, é que este foi construído (igual que os paradigmas„invariacionistas‟ que o precederon) a partir do estudo de linguas ‘normais’, delocutores monolingües e de comunidades lingüísticas ‘normalizadas’ 5 . Nesascondicións, por caso, a distinción entre variación ‘intersistémica’ e variación‘intrasistémica’ parece evidente; pola contra, nunha situación de contacto lingüísticocoma a nosa, está lonxe de selo, pois ambos os tipos de variación se atopan fitamenteentrefebrados, ata o punto de que non hai xeito de distinguir nidiamente un do outro.Non por casualidade, anteriores tentativas de analizar a variación sociolingüística enGalicia atenderon fundamentalmente á variación interlingüística, como despois4 Véxase a nota anterior polo atinxe á noción de „lingua‟. Canto á de „dialecto‟, xusto é a que escolleBerruto como exemplo do relativismo lingüístico. En efecto, son notablemente distintas as maneiras deentender o termo „dialecto‟ nas tradicións lingüísticas anglófona, francófona e hispanófona. Canto átradición anglófona, referirémonos a isto máis adiante (véxase ademais Hudson 1996, 31). Verbo dafrancófona, son ilustrativas as observacións de Jollin-Bertocchi (2003, 28): “La variation régionale et ladiversité dialectale sont deux choses distinctes: sur un même territoire national coexistent souventplusieurs langues bien differenciées, appelées dialectes pour marquer leur statut de langues dominées surle plan socioculturel, et généralement exclues de l‟enseignement de base”. Unha visión teórica da nociónde „dialecto‟atópase no artigo xa citado de E. Coseriu (1981b), que fai mención indirecta ao problema dorelativismo lingüístico, sen se deter nel.5 Véxase Milroy / Milroy 1997, 50-5. Con linguas „normais‟ e comunidades „normalizadas‟ referímonos alinguas plenamente estandarizadas e solidamente establecidas na respectiva sociedade: linguas estatonacionaisde países (oficialmente) monolingües, conforme o modelo euro-occidental.