Emel nr.33, anul 81 - Tatar.ro

ettikten sonra, 1416 ’da Samsun sefe rinden
döne rken Çorum bölge sindeki İskilip çevresi nde
pek çok <strong>Tatar</strong> obal arı görmüştü. Çelebi Mehme d,
sadakatl arı ndan emi n ol madığı ve çevreleri nde ki
incitme k alı şkanlı ğından kurtul ama mı ş ol an bu
topl uluğun, buna karşılık öte tarafta faydalı
hizmetler görebileceği ni düşüne rek onl arın
Rumeli ye tehci rini e mrettı . Çoğu Filibe ci varında
yerle ştirilen bu <strong>Tatar</strong>l arı n başı nda Miunet Bey’in
oğl u vardı.
XVI asırda Anadolu’da rastl anıl an
<strong>Tatar</strong>lara ậit bakıyeler mühi mse ne mez. Bunun da
sebebi Timur’un bunl arı n mühi m bi r kısmı nı
birli kte Asya’ya götürmüş ol ması ve Osmanlıl arın
<strong>Tatar</strong>ları şi mdilik ancak bi ri ni bile bildi ği miz
Rumeli ’ye techî r etmeleri ve ni hayet Anadol u’da
kalanlardan bi r kısmını yerleşi k hayatı terci h edi p,
türkme nleşe rek e ski vasıfl arı nı kaybetmiş
bul unmaları ol malı dır.
Karaman ilin’de ki Moğul oymakl arı nın
nüfüsları pek az ol up, bunlar Muğal Samağarı ,
Kutlu Boğa –yüzü, Boğaz <strong>Tatar</strong>, Celayi r adl arı nı
taşı makta ve İl gın – Aksaray bölgeleri nde
yaşamaktadı rlar. Ankara bölge sı ndeki <strong>Tatar</strong>
oymakl arından en dikkate şâyan ol anları Tos
Boğalardır. B unlar 1387’de Osmanlıl ar ile
Karamanlil ar arasındaki Konya savaşında
ikincileri n safı nda bul unmuşl ardı . Çorum
bölge si ndeki kal abalık <strong>Tatar</strong> topl uluğundan
mühi m bi r kı smını n Çelebi Mehmed tarafından
Rumeli ’ye te hcî r edil me si ne rağmen, bi r böl üğünün
de eski yurtları nda kal mı ş ol duğunu görüyoruz.
Bunl ar İskilib’in garbında Katar denilen muntekada
yaşıyorl ardı. Katar tabi ri bu <strong>Tatar</strong>l arı i dare etmiş
olan bi r be yden gel mektedi r. XVI ası rda burada
Katar’ı n oğull arı yaşamakta idiler. <strong>Tatar</strong>l arın
kalabalık ol arak yaşadı kl arı yerle rde n bi ri de,
Yozgat böl ge si ol makla beraber Ti mur’un bunl arın
ezici çoğunl uğunugötürmüş ol duğu anl aşılıyor. Bu
<strong>Emel</strong>
Sayı/Nr. 33, O şak/Ianuarie 2012
24
sebeple , bu böl ge <strong>Tatar</strong>l arın tehcî rini müteakip
oğuzları n Boz-ok kol undan ol an Dul kadı rlı ve
Hale p Türkme nleri tarafından i skân e dilmi ş, Bozök
sözu ilk önce orada yurd edinen Türkme nleri n,
sonra da bölge ni n adı olarak Cumhuriyet devri ne
kadar gel mi ştir.
Sıvas-Ankara arası ndaki geni ş bölge ye
yayıl mı ş ol an Ul u Yörük topl ul uğuna mensup
Çungar ve Çavurçı gi bi bi r kı sı m oymakl arın da
<strong>Tatar</strong> me nşe’li ol duğu anlaşılıyor. Onl arın
zamanı mıza kadar gel miş nesli arası nda yapmış
olduğumuz araştı rmal ar bu hükmü te ’yîd
etmekte dir. XV ve XVI asırl arda Anadol u köyl üleri
ve oymakl arı arası nda <strong>Tatar</strong> sözünün şahıs adı
olarak kull anıl dığı da görül mekte di r. Kara-
Koyunl ul ardan Kara Mehme d’i n kız
kardeşi <strong>Tatar</strong> Hatun (aslen Çerkesi di) bu adı
taşı yan başlıca Tari hî se mal ardandı r.
Moğul haki mi yeti, İran’da ol duğu gibi ,
Anadol u’da da epeyce yer adl arı bırakmı ş ol up,
bunl ar arası nda doğrudan-doğruya <strong>Tatar</strong> sözü ile
alakalı bir çok yer adları da vardı ki , bazıl arı ,
zamanı mıza kadar gelmi şti r. (bk. İç İşle ri Bakanlığı ,
Türkiye ’de meskün yerle r kılavuzu, Ankara, 1946,
s. 1044 v. d). B ugün bilhassa E ski şehi r böl gesi nde
yaşayan ve <strong>Tatar</strong> denilen toplul uk, Kı rı m
savaşından sonra Anadolu ‘ya göç etmiş
Türklerdi r. (biz?)
Bibliografya Metinde göste rilen başkası na
bak: Faruk Sümer Şi habeddi n Mercanı , Kazan ve
Bul gar Kitab mustafad al-ahbar, 1885, Kazan; V.
Thomse n - İnscripti on de l ’orkhon, 1896 ; G. S.
Gubaydullin - Iz proşlogo <strong>Tatar</strong> (<strong>Tatar</strong>stana, 1925,
Kazan. A. N. Kurat: Kazan Hanlıgı, 1437, 1552 ; A
Temi r, <strong>Tatar</strong>i stan’ı n Kurul uşu, Moğoli stan’ı n gi zli
tari hi; Si birya’dan = Radl off W, I, II, (trc. A Te mi r)
v. b. B. Spule r, Die Mongolen i n İran, Lei pzig 1938;
Raşi d Al- Din, Cami - al Tavarih (Moskova, 1965).